اتحادیه اقتصادی اوراسیا ( EAEU ) یک اتحادیه اقتصادی است که اعضای آن بیشتر کشور های شمال منطقه اوراسیا ، در شرق اروپا هستند . معاهده تشکیل این اتحادیه در ۲۹ می ۲۰۱۴ توسط بلاروس ، قزاقستان و روسیه امضا شد و از یکم ژانویه ۲۰۱۵ عملاً اجرا شد.
به طورکلی ۹۳ کشور مستقل در منطقه اوراسیا وجود دارند که از این تعداد ۱۷ کشور از خاورمیانه، ۲۸ کشور آسیایی و ۴۸ کشور اروپایی هستند. درواقع توافقنامه تشکیل این اتحادیه در ۱ ژانویه ۲۰۱۵ توسط بلاروس ، قزاقستان و روسیه اجرایی شد.
تا کنون بیشترین حجم تجارت اوراسیا با جهان مربوط به کشور روسیه می باشد. به طوری که از تجارت ۱,۱۵۷,۰۰۰,۰۰۰ بیلیون دلاری اتحادیه اقتصادی اوراسیا با جهان در سال ۲۰۲۱ ، روسیه با ۳۸۰ میلیارد دلار سهم ۷۸ درصدی از واردات و ۵۵۰ میلیارد دلار سهم ۸۲ درصدی از صادرات این اتحادیه را به خود اختصاص داده است
هدف این اتحادیه، ایجاد فضای واحد اقتصادی، توسعه بازار مشترک و دستیابی به حرکت آزاد کالا، سرمایه، خدمات و مردم در بازار واحد کشورهای عضو، کاهش قیمت کالاها با کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل مواد خام، ترویج رقابت سالم در بازار مشترک، سیاست‌های مشترک در کشاورزی، انرژی، فناوری و حمل و نقل اعلام شده است.
اکنون پس از حدود ۶ سال مذاکره، نخستین توافقنامه تجارت آزاد ایران با اوراسیا در آستانه تحقق است. از لحاظ متغیرهای مورد بررسی (جمعیت، تولید، صادرات و واردات) اتحادیه اقتصادی اوراسیا به طور کامل تحت سلطه روسیه قرار دارد.
با اضافه‌شدن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ظرفیت‌های جمعیتی (۱۹ درصدی)، تولیدی (۱۵.۲ درصدی)، صادراتی (۱۲.۲ درصدی) و وارداتی (۱۶ درصدی) افزایش خواهد یافت، از طرف دیگر بر ظرفیت‌های اقتصادی ایران نیز افزوده خواهد شد.
معرفی اتحادیه اوراسیا ( بروزرسانی دی ماه ۱۴۰۲ )
اعضای اتحادیه
بلاروس
قزاقستان
روسیه
قرقیزستان
ارمنستان
ایران
جمعیت
۱۸۳/۶ میلیون نفر
مساحت اوراسیا
۲۰۲۲۹۲۴۸ کیلومتر مربع
درآمد سرانه
۲۴۸۰۰
صادرات ( میلیارد دلار)
۶۷۳,۰۰۰,۰۰۰
واردات ( میلیارد دلار):
۴۸۴,۰۰۰,۰۰۰
حجم کل تجارت ( بیلیون دلار ):
۱,۱۵۷,۰۰۰,۰۰۰
کشورهای عمده واردکننده کالا
- هلند
- چین
- آلمان
- ایتالیا
- ترکیه
- سوئیس
- انگلیس
کشورهای عمده صادرکننده کالا
- چین
- آلمان
- آمریکا
- فرانسه
- ایتالیا
- ترکیه
اقلام عمده صادراتی
- نفت و روغن های نفتی
- میعانات گازی
- زغال سنگ
- گندم
- کاتد و قطعات کاتد
اقلام عمده وارداتی
- دستگاه های برقی روشنایی برای وسایط نقلیه
- دارو برای پیشگیری و درمان بیماری
- ماشین آلات برای مایع کردن گاز ها
- ماشین های خودکار داده پردازی ( کامپیوتر )
- خودرو سواری با حجم بیش از ۲۵۰۰ سی سی
- سایر ماشین آلات و تجهیزات آزمایشگاهی
* متن موافقتنامه تجاری اتحادیه اوراسیا
توافقنامه تجاری اوراسیا بصورت کامل در لینک زیر موجود می باشد .
* روند موافقتنامه تجاری ایران و اتحادیه اوراسیا
مذاکرات اولیه بین ایران و اتحادیه اوراسیا برای انعقاد موافقتنامه تجاری در دی ماه ۱۳۹۴ آغاز شد و در اردیبهشت ۱۳۹۷ امضای موافقتنامه موقت (تجارت ترجیحی) توسط اعضای اتحادیه و ایران انجام شد.
در ۵ آبان ماه ۱۳۹۸ موافقتنامه موقت (تجارت ترجیحی) بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا اجرایی شد و مذاکرات برای تبدیل موافقتنامه موقت به تجارت آزاد ۵ آبان ۱۳۹۹ آغاز شد و در ۲۸ دی ماه ۱۴۰۱ نیز توافق مربوط به اتمام مذاکرات رسمی موافقتنامه تجارت آزاد انجام و فرآیند آماده سازی متن و فهرست‌های کالایی آغاز شد.
موارد تحت پوشش موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اوراسیا
رفع موانع تعرفه‌ای: (فهرست‌های کالایی)
حذف تعرفه گمرکی برای حدود ۸۷ درصد خطوط تعرفه‌ای بین طرفین
رفع موانع غیر تعرفه‌ای و قانونمندی اقدامات تجاری (متن موافقتنامه)
رفع موانع و محدودیت‌های فرا راه تجارت
قانونمندی تدابیر غیر تعرفه‌ای جهت اجتناب از تبدیل آنها به موانع غیر ضرور برای تجارت
شامل الزامات فنی، تدابیر بهداشتی و بهداشت گیاهی، موارد مربوط به گمرکات، قواعد مبدا و چاره کارهای تجاری
شفافیت در اقدامات غیر تعرفه‌ای و اطلاع‌رسانی
راهکارهای حفاظتی در موافقتنامه ایران و اوراسیا اتحادیه اوراسیا
راهکارها و تدابیر ویژه در موافقتنامه ایران و اوراسیا برای حمایت از تولید داخل تعبیه شده است.
از آن جمله: اقدامات حفاظتی (سیف گارد): دو نوع سیف گارد عمومی و سیف گارد
موافقت‌نامه‌ای یا دو جانبه:
سیف گارد عمومی: هنگامی که صنعت داخلی به دلیل واردات بی‌رویه دچار لطمه یا تهدید به لطمه می‌شود، با توجه با قواعد تجارت بین‌الملل (WTO) و قوانین داخلی کشورها (در مورد ایران آیین نامه مصوب هیات وزیران مصوب ۱۳۹۶ که مطابق قواعد بین‌المللی است) این سیف گاردها برای صنعتی که دچار لطمه شده است وضع می‌شود و بدون تبعیض شامل همه کشورها می شود. سیف گارد به صورت اعمال عوارض مازاد یا محدودیت‌های مقداری برای واردات برای مدت زمان مشخص می‌شود و قابل تمدید است.
سیف گارد موافقت‌نامه‌ای یا دو جانبه: اگر بر اثر اعمال تخفیفات تعرفه‌ای در موافقتنامه، واردات بی‌رویه حاصل شود به نحوی که صنایع داخلی تهدید به لطمه شوند یا لطمه ببینند با توجه به شاخص‌ها و مدارک و مستندات ارائه شده کشور طرف توافق می‌تواند برای مدت مشخص (۵ سال و قابل تمدید) وضع نماید.
ضد قیمت شکنی: با توجه با قواعد تجارت بین‌الملل (WTO و قوانین داخلی کشورها، در مورد ایران آیین نامه مصوب هیات وزیران مصوب ۱۳۹۶ که مطابق قواعد بین‌المللی است) چنانچه کمیته تحقیق تشخیص دهد که کشور مقابل قیمت کالای صادراتی خود را پایین‌تر از شاخص‌های حدنصاب مندرج در قواعد بین‌المللی مثلا پایین‌تر از قیمت تمام شده کالا عرضه می‌کند کشورها جهت حمایت از تولید داخل اقدام به اخذ عوارض مازاد بر تعرفه یا اعمال محدودیت‌های مقداری بر کالای وارداتی آن کشور می‌نمایند.
اجازه اعمال محدودیت‌های مقداری برای محصولات کشاورزی و شرایط خاص طبق قواعد بین‌المللی (اعمال ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها مطابق با قواعد بین‌المللی ممنوع است، ولی شرایط ویژه جهت امکان اعمال این محدودیت‌ها به طور خاص در مورد محصولات کشاورزی و شیلات جهت حمایت از محصولات داخلی در موافقت‌نامه‌های تجاری دیده می‌شود)
تدابیر مربوط به حفظ تراز پرداخت‌ها: هر یک از کشورهای طرف موافقتنامه به منظور حفظ وضعیت مالی خارجی، توقف کاهش جدی ذخایر پولی و تعادل تراز پرداخت‌های خود می‌تواند مقدار یا ارزش کالای واردتی را طبق شرایط مندرج در موافقت‌نامه‌ها محدود نماید.
قواعد مبدا: برای اطمینان از اینکه امتیازات تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای یک موافقتنامه فقط به کالاهای تولیدی و مبدا کشور طرف توافق تعلق می‌گیرد، در تمامی موافقت‌نامه‌ها فصل یا ضمیمه مهمی به این بخش (قواعد مبدا) اختصاص می‌یابد. با صدور و ارائه گواهی مبدا مختص هر موافقتنامه، در واقع امکان استفاده کالای کشور ثالث از مزایای موافقتنامه از بین خواهد رفت. در موافقتنامه ایران و اوراسیا محتوای داخلی کالا ۵۰ درصد تعیین شده است.
برای آشنایی با تجارت ایران و اوراسیا به لینک مراجعه کنید.
