بیمه الکترونیکی

بیمه الکترونیکی : در دنیای پر شتاب امروز، عامل سرعت. در انجام مکاتبات، مبادله اسناد و اطلاعات و کاهش مدت زمان تشریفات گمرکی، نقش تعیین‌کننده‌ای در توفیق تجارت به ویژه در عرصه بین‌المللی ایفا می نماید.

گسترش تجارت در عرصه جهانی تا حد زیادی به اعمال شیوه‌های تسهیل تجاری در بین کشورها بستگی دارد. از آنجا که فرایندهای صادرات، واردات و ترانزیت، اغلب مستلزم مبادله اطلاعات و اسناد بین چندین نهاد مختلف است که هرکدام از آن ها نیز به ‌نوبه خود، رویه‌های کاری و فرم‌های خاصی دارند، در این شرایط، عدم وجود مکانیزم‌های روان‌ساز و تسهیل‌کننده، می تواند به عنوان عاملی مانع‌زا در مسیر توسعه تجارت به ویژه در صحنه بین‌المللی عمل نموده و فرصت‌های بیشماری را از دسترس بخش تجاری کشور خارج سازد.

در این میان یکی از بهترین رویکردهای ممکن برای حل چنین مشکلی مطابق با توصیه سازمان‌های بین‌المللی و تجارب سایر کشورهای پیشگام، استقرار سیستم پنجره واحد تجاری است.

بیمه مرکزی

 بیمه مرکزى. به‌منظور تنظیم و .تعمیم و هدایت امر بیمه .در ایران و حمایت .بیمه‌گذاران و بیمه‌شدگان. و صاحبان حقوق .آن ها و همچنین .به‌ منظور اعمال. نظارت بر .این فعالیت های. ذیل پایه گذاری .شده است.

• تنظیم بازار بیمه کشور و هدایت آن از طریق تصویب آیین ­نامه ­ها و مقررات
• توسعه و تعمیم بیمه­ های بازرگانی
• اعطای مجوز تأسیس شرکت­ ها و شبکه کارگزاری و نظارت بر فعالیت شرکت­ های بیمه ­ای به نمایندگی از دولت در بازار
• انجام امور اتکایی اجباری برای مؤسسات بیمه ­ای
• قبولی و واگذاری بیمه­ های اتکایی با مؤسسات داخلی و خارجی

از اهم وظایف و اختیارات بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

• تهیه آیین‌ نامه‌ها و مقررات برای حسن اجرای امر بیمه
• تهیه اطلاعات لازم از عملکرد‌ مؤسسات بیمه فعال در بازار بیمه ایران
•  انجام بیمه‌های اتکایی اجباری
• قبول یا واگذاری بیمه‌های اتکایی به مؤسسات بیمه داخلی یا خارجی
• ارشاد، هدایت و نظارت بر مؤسسات بیمه و حمایت از آن ها برای حفظ سلامت بازار بیمه
• اداره صندوق تأمین خسارت های بدنی و تنظیم آیین‌نامه آن
• ‌ تنظیم امور نمایندگی و دلالی بیمه و نظارت بر امور بیمه اتکایی.

انواع بیمه نامه ها

بیمه نامه در حوزه مبادلات بین الملل بر اساس استاندارد سازمان ملل می تواند انواع مختلفی داشته باشد. در این سند بیمه نامه به شرح زیر است.

• بیمه حمل و. نقل کالا : در بیمه .حمل و نقل کالا بیمه ای .در مقابل حق بیمه ای. که از بیمه گذار .دریافت می شود، بیمه گر .متعهد می شود .چنانچه. کالا در فرآیند .حمل و نقل تلف .شده و یا دچار.خسارت شود زیان. وارده به بیمه گذار. را بپردازد.

می توان بیمه حمل و نقل کالا بر اساس طریقه حمل، محدوده جغرافیایی و پوشش های بیمه ای تقسیم بندی کرد:

• بر اساس طریقه .حمل : طبق این .روش بیمه کالا .با در نظر گرفتن. طریق حمل و نقل .کالا به انواع. زمینی، هوایی، دریایی. و ترکیبی تقسیم. می شود.
  • بر اساس محدوده جغرافیایی :  طبق این روش بیمه کالا به انواع داخلی، وارداتی، صادراتی و ترانزیت تقسیم می شود.
  • بر اساس پوشش های بیمه ای : طبق این روش بیمه کالا بر اساس پوشش های A, B,C و Total Loss تقسیم بندی می شود.
• بیمه مسئولیت : انواع بیمه مسئولیت به قرار زیر است

• بیمه مسئولیت مدنی شرکت های حمل و نقل جاده ای (داخلی) :

شرکت های حمل و نقل جاده ای به موجب مواد ۳۸۶ و ۳۸۸ قانون تجارت مسئول کسری و آسیب دیدگی کالا در مقابل صاحب کالا می باشند. در این بیمه مسئولیت‌ شرکت های حمل و نقل جاده ای در قبال‌ ارسال‌ کنندگان‌ و یا صاحبان‌ کالا به‌ استناد بارنامه‌ های صادره‌، که‌ ناشی‌ از تحقق‌ خطرات‌ بیمه‌ شده‌ بوده‌ و شرکت حمل‌ و نقل‌ مسئول‌ جبران‌ آن‌ ها شناخته‌ شود، تحت پوشش بیمه قرار گرفته است.

• بیمه مسئولیت مدنی شرکت های حمل و نقل بین المللی جاده ای (CMR) Convention Merchandise Road
  

در این. بیمه مسئولیت .مدنی شرکت های .حمل و نقل بین المللی. جاده ای بر اساس. شرایط کنوانسیون (CMR) در قبال‌ ارسال‌. کنندگان‌ و یا صاحبان‌ .کالا به‌ استناد بارنامه‌های .صادره‌، که‌ ناشی از تحقق‌ خطرات‌ بیمه‌. شده‌ بوده‌ و شرکت. حمل‌ ونقل‌ مسئول‌ جبران‌. آن‌ ها شناخته‌. شود، تحت پوشش .بیمه قرار گرفته. است.

• بیمه مسئولیت مدنی شرکت های حمل و نقل بین المللی بر اساس شرایط بارنامه فیاتا FIATA combined transport Bill of Lading (FB/L)

در این بیمه. مسئولیت مدنی. شرکت های حمل و نقل. بین المللی بر اساس .شرایط بارنامه فیاتا .در قبال‌ ارسال‌. کنندگان‌ و یا .صاحبان‌ کالا به‌ .استناد بارنامه‌های. صادره‌ که‌ ناشی .از تحقق‌ خطرات‌ بیمه‌ .شده‌ بوده‌ و شرکت .حمل‌ و نقل‌ مسئول‌. جبران‌ آن‌ ها در .طول مسیر حمل .شناخته‌ شود، تحت پوشش..بیمه قرار گرفته است. 

• بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل هوایی

این بیمه نامه مسئولیت مدنی متصدیان حمل و نقل هوایی را در برابر صاحبان کالا یا ذوی الحقوق آنان بر اساس شرایط بارنامه های حمل و نقل هوایی صادره و کنوانسیون ورشو تحت پوشش قرار می دهد .

• بیمه تأمین تعهدات شرکت های حمل و نقل بین المللی در مقابل گمرک ایران

براساس توافق به عمل آمده بین شرکت های بیمه و گمرک ایران، شرکت های حمل و نقل بین المللی که در امر ترانزیت کالا فعالیت دارند می توانند با عقد قرارداد تحت شرایطی، تعهدات خود را در مقابل گمرک که شامل حقوق و عوارض گمرکی و سود بازرگانی، جریمه فقدان تمام یا قسمتی از کالای ترانزیت که طبق مفاد قانون امور گمرکی ، آیین نامه اجرایی آن ( آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی ) و دستورالعمل های متکی بر قانون که بیمه گذار متعهد پرداخت آن به گمرک ایران می باشد را بیمه نمایند.

بزرگترین مراکز عرضه کننده خدمات بیمه الکترونیک در جهان

امروزه بزرگ ترین .مراکز عرضه کننده .خدمات بیمه الکترونیکی. در آمریکا و اروپا .واقع شده اند. این در حالی است که دولت استرالیا می کوشد با سرمایه گذاری های فراوان، خود را از این خدمات بهره مند سازد.

استفاده از فناوری اطلاعات در صنعت بیمه باعث افزایش ظرفیت تولید، تخصصی شدن فعالیت ها و بهبود سرعت و کیفیت خدمت شده است. در عصر حاضر یکی از مهم ترین آثار رشد و توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات پدیده تجارت الکترونیکی است که بهترین فرصت برای صنعت بیمه و مشارکت در بازارهای جهانی به حساب می آید.

فرایند فروش بیمه نامه الکترونیکی

• مشتری با بازار الکترونیکی تماس می گیرد.
• وارد سایت بیمه شده و اطلاعات لازم را در مورد نرخ و شرایط بیمه جستجو می کند.
• نوع بیمه مورد نیاز خود را انتخاب می کند.
• فرم پیشنهاد بیمه نامه را پر می کند و برای بیمه گر به صورت الکترونیکی ارسال می کند.
• واحد صدور شرکت بیمه برگه پیشنهاد را بررسی و تأیید می کند.
• مشتری مبلغ حق بیمه را از طریق کارت اعتباری می پردازد.
• بیمه گر پرداخت حق بیمه را دریافت و تأیید می کند.
• بیمه نامه الکترونیکی صادر شده و به صورت الکترونیکی برای بیمه گذار ارسال می شود و بیمه گذار هم به صورت الکترونیکی آنرا دریافت می کند.

مزایای بیمه الکترونیک

عمده ترین مزایای بیمه الکترونیکی در بازار خدمات بیمه ای به شرح ذیل می باشد :

• افزایش دقت که در فعالیت های پردازشی و محاسباتی، دقت رایانه بیشتر از انسان است و موجب جلب اعتماد مشتریان می شود.
• مشتری مداری
• کاهش هزینه ها، که کارایی درون سازمانی فرایندهای بیمه را بالا می برد و امکان بهره برداری از جدیدترین منابع درآمد و کانال های نوین توزیع را فراهم می آورد.
• بهبود فعالیت بیمه ای، سیستم های بیمه الکترونیک طراحی شده اند تا موجب افزایش درآمدها و سرعت مراحل صدور بیمه نامه شوند و همچنین نسبت خطاهای اجرایی و هزینه های عملیاتی را کاهش دهند.
• خدمات مربوط به بیمه الکترونیک به طور ۲۴ ساعته
• پایین آمدن هزینه فعالیت های بیمه ای در فضای رقابتی که موجب کاهش قیمت ها و در نتیجه افزایش نفوذ بیمه می شود.
• امکان انتشار سریع اطلاعات در حجم زیاد از طریق اینترنت
• امکان ارائه نرخ های جدید و ایجاد تنوع در محصولات بیمه ای
• کاهش یا رفع فساد اداری، شفافیت در انجام کارها و حذف بسیاری از واسطه ها
• بهبود ارتباط بین ارائه کنندگان بیمه و مشتریان
• بهبود ارتباط بین شرکت های بیمه و نمایندگی هایشان
• بیمه مستعد ترین بازار بهره برداری از اینترنت در سطح جهان است و در نهایت باعث افزایش سود عرضه کنندگان خدمات بیمه ای و ارتقای رضایت مشتریان می شود.

چالش ها و محدودیت های اصلی فراروی بیمه الکترونیک

برخی از شرایط که ممکن است فروش آنلاین بیمه را دچار مشکل کند :

• عقد قراردادهای بیمه ای ناخواسته، که به دلیل عدم وجود همه اطلاعات در صفحات اینترنت یا فقدان تخصص رایانه ای کاربر رخ می دهد.
• هنگامی که از سایت اینترنتی یک نماینده یا واسطه بیمه الکترونیکی خریداری می شود، مشخص نیست که مسئول نهایی ریسک ها چه شرکتی است.
• احتمال دریافت اطلاعات ناقص که می تواند قرارداد را تحت تأثیر قرار دهد. مثلاً مکان ارائه پوشش بیمه ای مکانی باشد که امکان پذیر نیست.
• امضای الکترونیکی، که نه فقط .در تطابق موجودیت. قرارداد، بلکه در مشخص .کردن زمان شروع .پوشش بیمه ای .خریداری شده اهمیت. به سزایی دارد.
• اعتبار قرارداد و اثربخشی آن ممکن است به وسیله کوتاهی در انتقال داده ها تحت تأثیر قرار بگیرد.
• استفاده غیرمجاز از اطلاعات بیمه گذار، ممکن است اطلاعات تجاری بیمه شده توسط رقبا و … مورد سوء استفاده قرار بگیرد.
• کلاهبرداری و عدم پرداخت حق بیمه
• مسائل امنیتی
• تعارض و اختلاف شبکه های الکترونیکی با یکدیگر
• بسیاری از افراد به دلیل عدم آشنایی با تکنولوژی جدید علاقه ای به خرید کالا و خدمات از طریق اینترنت را ندارند.
• برقراری سیستم های الکترونیکی و کنار گذاشتن سیستم های قدیمی در ابتدای امر مستلزم هزینه بالایی است.
• فقدان هزینه های حقوقی لازم برای استفاده از تجارت الکترونیکی، اسناد و امضای الکترونیکی ، کمبود دانش و فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیک، استقرار این سیستم را در ایران با مشکل مواجه می سازد.

نقش بیمه الکترونیک در تسهیل صادارت

حساسیت و اهمیت صادرات کالا و خدمات برای کشورها موجب شده است تا آن ها ابزارها و عوامل مؤثر در صادرات را شناسایی کرده و برای توسعه آن تلاش کنند.

خدمات بیمه ای از جمله عوامل مؤثر در توسعه صادرات کالا و خدمات است. به عبارت دیگر صنعت بیمه از جمله پدیده هایی است که در تجارت داخلی و خارجی اهمیت خاصی دارد.

در فرایند صادرات عمده ترین ریسک های صادر کننده، ریسک حمل است که آن را بیمه باربری تحت پوشش قرار می دهد. بیمه صادرکننده را در مقابل زیان های ناشی از عدم پرداخت مربوط به ریسک های تجاری و یا سیاسی حفظ می کند. در مورد ریسک های تجاری ، صادرکننده می تواند بیمه اعتبار صادرات در مورد اعسار خریدار خارجی را خریداری کند. ریسک های سیاسی هم شامل مشکلات انتقال وجوه، جنگ، انقلاب یا لغو مجوزهای دولتی واردات و صادرات است.

در روش سنتی، بازاریابی و فروش بیمه به میزان زیادی ناکارآمد و دربردارنده وظایف متعدد دستی، غیرخودکار و اضافی است. ماهیت پیچیدگی، دوباره کاری و چندگانگی این فرایند ممکن است موجب بروز اشتباهاتی در بعضی موارد گردد که در نهایت منجر به ایجاد هزینه اضافی تأخیر و افزایش نارضایتی مشتریان می شود.

این عدم کارایی. منجر به .ایجاد هزینه بیمه می شود. که بر طبق محاسبات .در بازار جهانی، سالیانه. به ۵۶۰ میلیون دلار می رسد. بیمه الکترونیک. مسائل و .مشکلات ذکر شده در. مورد بیمه سنتی .را برطرف می کند، موانع ورود. به بازار را کاهش. داده و رقابت را .افزایش می دهد. و باعث کاهش .حق بیمه  افزایش. حجم فروش .می شود.

با استقرار بیمه الکترونیک، به دلیل وجود استاندارد مشترک برای اجرای امور بیمه ای از طریق اینترنت، استفاده از راهنمایی های وب سایت های بیمه ای و امکان دسترسی صادرکنندگان به اطلاعات مربوط به بازار بیمه، امور بیمه ای صادرات تسهیل می شود.

طبق پژوهشی که برخی کارشناسان جهت بررسی مزایای بیمه الکترونیک در تسهیل صادرات انجام داده اند، به ترتیب عبارتند از:

• وجود استاندار مشترک برای اجرای امور بیمه ای صادرات
• استفاده از راهنمایی های وب سایت های بیمه ای برای خرید پوشش های بیمه ای در امور بیمه صادرات
• دسترسی صادرکنندگان به اطلاعات مربوط به بازار پوشش های بیمه ای صادرات
• عدم ضرورت مراجعه حضوری به شرکت های بیمه در امور بیمه ای مربوط به صادرات
• ارائه پوشش های بیمه ای به صورت اینترنتی در رابطه با امور بیمه ای صادرات
• استفاده از تسهیلات خود خدمتی سایت های بیمه ای در مور بیمه صادرات
• امکان مذاکرات آنلاین در رابطه با امور بیمه ای صادرات
• در دسترس بودن شرکت های بیمه به صورت ۲۴ ساعته (در دسترس بودن شبانه روزی در رابطه با امور بیمه ای صادرات)
• پوشش ریسک های تجاری صادرات

توصیه های سیاست گذاری در بیمه الکترونیک جهت تسهیل در امر صادرات

جهت رفع چالش های پیش رو در بیمه الکترونیک که موانع بهره گیری از فرصت های آن جهت تسهیل در امر صادرات محصول نیز به شمار می رود، راهکارهای زیر توصیه می گردد:

• امضای الکترونیکی در زمینه امور بیمه ای صادرات کالا و خدمات به رسمیت شناخته شود.
• مستندات الکترونیکی در زمینه امور بیمه ای صادرات کالا و خدمات به کار گرفته شود.
• قوانین لازم جهت حفظ محرمانگی اطلاعات شخصی صادرکنندگان در استفاده از بیمه الکترونیک وضع و اجرا شود.
• آموزش های لازم برای آشنایی بیمه گران با فناوری اطلاعات به ویژه تجارت الکترونیک ارائه شود تا از مهارت لازم برای استفاده از مزایای بیمه الکترونیک برخوردار شوند.
• بستر مخابراتی مناسب برای استقرار بیمه الکترونیک جهت تسهیل صادرات کالا و خدمات فراهم شود.
• برای ایجاد بستر فرهنگی لازم برای استفاده از بیمه الکترونیک در فرایند صادرات کالا و خدمات، برنامه های آموزشی لازم تهیه، تدوین و اجرا گردد.

صنعت بیمه ایران در آستانه ورود به سازمان تجارت جهانی

در حالی که تجارت الکترونیک در صنعت بیمه رو به رشد است، در ایران هیچ شرکت بیمه ای را نمی توان یافت که به صورت الکترونیکی اقدام به صدور تمامی انواع بیمه نامه ها نماید.

در ایران در راستای گسترش صادرات غیر نفتی، صادرکنندگان و تولید کنندگان خدمات بیمه ای هم باید در جستجوی بازارهای جدید و گسترش بازارهای کنونی باشند. تغییر ساختار بیمه ای از حالت سنتی به مدرن در قالب تکمیل پوشش های بیمه ای موجود، ایجاد پوشش جدید بیمه ای، استفاده بهینه از بیمه های عمر، ایجاد شرکت های خصوصی بیمه یا واگذاری سهام شرکت های دولتی به بخش خصوصی و در نهایت تمرکز زدایی در بازار بیمه برای ایجاد فضای رقابتی در این صنعت می تواند به نوعی در راستای گسترش صادرات غیر نفتی مفید باشد.

در قوانین بیمه ای کشور هم، تقریباً محدودیتی در خصوص مشارکت شرکت های بیمه خارجی در فعالیت های بیمه ای به چشم نمی خورد. پس برای اینکه ایران با پیشرفت و موفقیت قرین شود، لازم است تغییرات ساختاری ایجاد شود تا صنعت بیمه بتواند با رقیبان خارجی خود رقابت کند. بیمه گران ما چاره ای جز این ندارند که بهره مندی خود را از فناوری اطلاعات در سطح پیشرفته فزونی بخشند.

وضعیت بیمه الکترونیک در ایران

با توجه به تحقیقات انجام شده، عمده ترین موانع بیمه ای استقرار تجارت الکترونیک در ۳ مقوله زیر دسته بندی می گردد:

• زمینه ای

• امکان استفاده سودجویان در زمینه بیمه اینترنتی

• ظرفیت پایین پذیرش بیمه الکترونیکی با توجه به زیرساختهای فعلی شرکت های بیمه

• ساختاری

• کمک نکردن شرکت های بیمه ای به نمایندگی هایشان در استفاده از اینترنت
• عدم استفاده شرکت های بیمه ای از اینترنت در انجام امور بیمه ای
• وجود نداشتن قانون مربوط به امضاهای الکترونیکی
• تعریف نشدن اطلاعات اساسی و مشترک شرکت های بیمه به شکل استاندارد و همگون
• وجود نداشتن امنیت قانونی بری معاملات الکترونیکی
• ریسک زیاد معاملات بیمه الکترونیک
• پیچیدگی های بعضی پوشش های بیمه ای

• محتوایی

• وجود نداشتن نیروی متخصص لازم در زمینه بیمه الکترونیک
• تمایل نداشتن کارکنان صنعت بیمه به الکترونیکی شدن امر بیمه
• ترس بیکاری و از بین رفتن امنیت شغلی برای کارکنان بیمه
• تدوین نشدن قانونی در کشور برای تخلفات در استفاده از اینترنت

نقش بیمه الکترونیک در افزایش کارایی

همه محصولات بیمه ای به یک اندازه برای توزیع مناسب نیستند. میزان تناسب آن ها به خصوص به مقدار مشاوره مورد نیاز بستگی دارد. محصولات بیمه ای که به مشاوره کمی نیاز دارند برای فروش از طریق اینترنت مناسب هستند و واسطه های سنتی بیمه خود را با فشار رقابتی روبرو می بینند. اما در مورد محصولات بیمه ای پیچیده و با ارزش معاملاتی زیاد که مشتری تمایل بیشتری برای صرف هزینه مشاوره دارد، فروش از طریق اینترنت خیلی تناسب ندارد.

بنابراین محصولاتی برای بازاریابی بر روی اینترنت و توزیع آنلاین مناسب هستند که می توان آن ها را استاندارد کرد و با تعداد محدودی از پارامترها، تشریح و نرخ گذاری نمود.