مفهوم پنجره واحد
مفهوم پنجره واحد : پنجره واحد ، به تسهیلاتی اطلاق می شود که به طرف‌های مشارکت کننده در یک تبادل تجاری کمک می نماید تا اطلاعات و اسناد استاندارد شده را از طریق یک نقطه ورودی واحد مبادله کنند و از این طریق تمامی الزامات قانونی مربوط به صادرات ، واردات و قوانین نقل و انتقال را تکمیل نمایند. از دیدگاه عملی، پنجره واحد یک ورودی فیزیکی یا الکترونیکی برای ارائه و حفظ تمام داده‌ها فراهم می کند.
این ورودی به وسیله یک واحد یا مرجع، مدیریت می شود که پس از دریافت اطلاعات، آن را به تمام واحدهای مرتبط انتقال می دهد. راه اندازی این سیستم به همکاری و مشارکت میان واحدهای دولتی مرتبط نیاز دارد و بنابراین مستلزم تعهد و هدایت قوی سطوح بالای دولتی است. دولتها .باید جریان . اطلاعات مربوط به . تجارت بین‌المللی را تا .حد ممکن ارتقا .داده و روان .نمایند.
پس از این که . اطلاعات رسمی . و تجاری مورد نیاز . تعیین شدند، این داده ها باید استاندارد و هماهنگ شوند. همزمان با توسعه اطلاعات هماهنگ، استاندارد و ساده‌تر، کاربرد اثربخش فناوری اطلاعات، باعث می شود جریان تبادل داده‌ها افزایش یابد که نتیجه آن تجارت سریع تر، آسان تر و با هزینه کمتر است.
به منظور .تسهیل و هماهنگ .کردن اطلاعات مورد نیاز . تجاری در سطح تجارت .بین‌الملل، توصیه‌ها .و استانداردهایی از سوی .سازمان‌های بین‌المللی . نظیر سازمان جهانی گمرک .و سازمان سی فاکت . ارائه شده است که برای پیاده سازی .سیستم پنجره واحد . باید مورد توجه .قرار گیرد.
اهمیت و ضرورت پیاده سازی سیستم پنجره واحد تجاری
وجود رویه های سخت و پیچیده تجاری و زمان و هزینه های سربار بسیاری که صرف این رویه ها ( صدور و دریافت جوازهای مرتبط تجاری از متصدیان اجرایی تجارت وحمل و نقل و ترخیص کالا از گمرک و دیگر اعمال مرتبط تجاری ) می شود موانع بزرگی را برای رشد سریع اقتصاد ایجادکرده است. از این رو برای ایجاد رشد اقتصادی و حفظ در فضای رقابتی تجارت در عرصه های بین المللی امروزه جهان به سیستم های الکترونیکی یکپارچه ای نیاز است که تسهیل تجاری و شفافیت و کاهش زمان و هزینه های سازوکارهای تجاری را برای تجار و نهادها و مرتبطین تجاری ایجاد کنند.
پیاده سازی پنجره واحد تجاری مزایای فراوانی برای دولت و بنگاه ها دارد. این سیستم می تواند تا حد زیادی فرایند ارائه و تسهیم اطلاعات هم برای تاجران و هم برای مراجع دولتی روان سازی و تسهیل نماید. برای بخش دولتی به طور مشخص، وجود پنجره واحد می تواند منجر به یکپارچگی بیشتر و موثرتر نظام‌ها و فرآیندهای موجود، تخصیص موثرتر و کاراتر منابع مالی و انسانی، اصلاح منابع درآمدی دولت، افزایش رضایت تجار، افزایش امنیت، افزایش یکپارچگی و شفافیت در امور، کاهش فساد اداری و توانایی استفاده از تکنیک های پیچیده مدیریت ریسک و کنترل جریان امور شود.
برای بخش خصوصی، استقرار پنجره واحد، مزایای نظیر ایجاد یک نقطه رسمی واحد برای ارائه یکباره همه اطلاعات و اسناد مورد نیاز به سازمانها و نهادهای دولتی، ایجاد یک نقطه کانون برای دسترسی تجار به اطلاعات به روز در خصوص قوانین تجاری جاری، الزامات قانونی و شرایط پذیرش، کاهش هزینه‌ها از طریق کاهش تاخیرها، تسریع در امور اظهار و ترخیص کالا ، توضیح و تفسیر قابل پیش‌بینی قوانین، تخصیص موثر و کاراتر منابع و افزایش شفافیت شود.
ضرورت پیاده سازی سیستم پنجره واحد تجاری را از بعد تاثیرات آن بر جایگاه رقابتی کشورها می توان برررسی نمود. نحوه انجام فعالیت های تجاری در کشورها بر جایگاه رقابتی آن ها تاثیر می گذارد که این امر به نوبه خود می تواند سبب کاهش یا افزایش انجام فعالیت های تجارت فرامرزی در کشورها گردد.
اهداف پیاده سازی سیستم پنجره واحد تجاری
- ایجاد سیستم الکترونیکی واحد برای تجارت ( گمرک ، صادرات ، وادرات ، صدور جواز، ترابری ) و کاهش زمان در رویه های مرتبط صادرات و واردات
- تبادل و معاوضات الکترونیکی اسناد مرتبط تجاری مابین متصدیان تجاری در سیستم و کاهش اسناد مرتبط تجاری (به ویژه اسناد مرتبط واردات و صادرات ) و امکان پرداخت های همزمان الکترونیکی
- کاهش هزینه ها و زمان رویه های تجاری
- افزایش سرمایه گذاری در تجارت بین المللی و افزایش جذب سرمایه گذاری های فرامرزی
- افزایش همکاری و مشارکت بخش های عمومی و خصوصی تجارت
- تجارت چندجانبه و فرامرزی و منطقه ای
فرصت های پیش روی پنجره واحد
علیرغم طولانی بودن زمان پیاده سازی پنجره واحد تجاری ، این پروژه مزایا و فرصتهایی را برای ذینفعان به همراه دارد:
- ایجاد یک زیرساخت مشترک فنی برای پردازش مستندات و فرم های گمرکی ، مستندات حمل و بازرگانی
- ایجاد قابلیت همکاری قانونی برای تبادلات برون مرزی گمرک و سایر انواع داده از طریق پنجره واحد ( G2G، G2B، B2G،B2B )
- پایه گذاری متدولوژی یکپارچه سازی داده ها ( هماهنگ سازی ) سطوح مالی ، منطقه ای و بین الملل
- بهبود تجارت داخلی و بین منطقه ای میان کشورهای عضو با تسهیل مذاکرات تجاری، برگزاری جلسات و بسترسازی تجارت الکترونیکی
- مدیریت بهتر ریسک برای دولتها ( بهبود سطوح امنیتی )
- افزایش آگاهی منطقه ای و ملی از پتانسیل تسهیل تجاری
- کاهش هزینه ها ، وظایف و جرائم
- کاهش قاچاق و فعالیت های تجاری غیرقانونی ،افزایش شفافیت و پاسخگویی
- بهره مندی جامعه بازرگانان از شفافیت و قابلیت پیش بینی ، تفسیر، به کارگیری قوانین و به کارگیری بهتر منابع انسانی _ مالی
- کاهش هزینه از طریق به حداقل رسانی زمان صرف شده و از بین بردن تاخیرها
- اتخاذ تصمیماتی به مراتب معتبرتر از قبل، قابلیت اعتماد و پیش بینی
- ترخیص سریعتر کالا، کنترل استثنائات و راهکارهای حل اختلاف( منتج به کاهش هزینه های کنترل موجودی )
- کاهش مراجعات حضوری بازرگانان به بخش های دولتی
- بهبود کیفی آمار تجارت
چالش های ایجاد پنجره واحد تجاری
- در کنار مسائل و مشکلات فنی، ایجاد یک بستر حقوقی مناسب و امن از جمله چالش های ایجاد پنجره واحد تجاری است. وجود ساز و کارهای حقوقی در چنین نهادی باعث افزایش تمایل سازمانها و شرکت‌های تجاری به تجارت الکترونیکی و فعالیت بیشتر آن‌ها خواهد شد. کشورهایی که خواهان استقرار پنجره واحد تجاری در کشورشان هستند باید ملزومات حقوقی این روند را مهیا کرده و به موضوعات حقوقی ای نظیر ابعاد حقوقی شناسایی و تأیید هویت صاحبان اطلاعات موجود در پنجره واحد تجاری ، حمایت از حقوق مالکیت فکری، مسئولیت مدنی و کیفری، حریم خصوصی و قواعد حقوق رقابت نیز توجه خاصی داشته باشند.
- شاید بزرگترین چالش ایجاد پنجره واحد تجاری در کشور ما، مشکلات ناظر بر اجرای این نهاد در سطح ملی است. تعدد دستگاه های ذیربط و تشتت آرا در خصوص نحوه ایجاد و پیاده‌سازی این طرح، بزرگترین مانع بر سر شکل‌گیری این نهاد است.
- مجوزهای صادره از یک دستگاه یا وزارتخانه درخصوص یک حوزه فعالیت الزاماً در سطح کشوری قابل استناد نیستند که این موضوع مشکلاتی را برای صاحبان کسب و کاری که در حال توسعه فعالیت خود در شهرهای دیگر هستند، به وجود آورده است.
