احتمالاً تابه‌حال زیاد شنیده‌اید که اقتصاد مبتنی بر صادرات منابع طبیعی، مانند نفت و گاز و معادن، روزی به اتمام می‌رسد و دیگر نمی‌توان از آن طریق برای کشور و رشد آن ارز آوری داشت؛ به همین دلیل است که در سال‌های اخیر بر روی صادرات محصولات دانش بنیان تاکید ویژه‌ای شده است و کشورهای مطرح در دنیا به دنبال ربودن این گوی از یکدیگر هستند تا بتوانند بازار خود را بیشتر از گذشته بزرگ کنند.

اهمیت صادرات محصولاتی مبتنی بر دانش

اهمیت تولیدات مبتنی بر دانش‌بنیان

محصولات دانش‌بنیان، محصولاتی هستند که به‌اصطلاح از یک دانش پایه نشئت گرفته­اند. این دانش معمولاً به علوم پایه و مهندسی بر می‌گردد که در آن با تولید محصولات جدید نیازی از جامعه برطرف می‌شود. این محصولات ممکن است کاملاً نو باشند، یا اینکه در کشور دیگری تولید شده باشند و پس از دستیابی به دانش فنی در داخل کشور مقصد نیز تولید شوند.

به‌عنوان‌مثال، در زمینه واکسن یا دارو، کشور می‌تواند خود از پایه واکسن تولید کند و در بازار داخلی یا خارجی به فروش برساند. از طرف دیگر، ممکن است مشابه یک واکسن خارجی را در داخل کشور تولید کند. این به معنی واردکردن خط تولید به داخل کشور نیست، بلکه محققین داخلی با مطالعه منابع موجود و دستورالعمل‌ها به این دانش دست پیدا می‌کنند که حتماً از راه‌های پیچیده آزمون‌وخطا نیز می‌گذرد.

محصولاتی که به طریق دانش‌بنیان تولید می‌شوند، همواره جای پیشرفت دارند و مانند منابع طبیعی تمام نمی‌شوند. با پیشرفت در این حوزه می‌توانیم شاهد رشد و شاخه‌دار شدن آن باشیم. پس محصولاتی که مبتنی بر این دانش پایه شکل می‌گیرند، مولد تولیدات آینده خواهند بود و راه‌ها برای تلاش‌های جدید باز خواهد کرد.

پیشرفت در این حوزه باید با سرمایه‌گذاری بر روی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی صورت بگیرد. با همکاری که بین صنایع و دانشگاه‌ها شکل می‌گیرد، طرح‌های اقتصادی و پیشرو باید از بین طرح‌های پیشنهادی بسیاری انتخاب شوند و مورد بررسی قرار بگیرند. پس از این مراحل، می‌توان این دانش را به خطوط تولید وارد کرد.

فرصت‌های اقتصادی با صادرات محصولات بر پایه دانش

فرصت‌ها و چرایی اهمیت صادرات محصولات دانش بنیان

با دستیابی به دانش فنی که در منطقه وجود ندارد، می‌توان بازار بزرگی را متصور بود. زمانی که صنعتگران و محققان حاضر در یک کشور، معضلی را از مردم حل می‌کنند، این محصول تولیدشده می‌تواند به خارج از مرزها نیز صادر شود.

کشورهای همسایه یکی از مهم‌ترین اهداف صادرات محصولات دانش بنیان هستند. محصولاتی که به این طریق تولید می‌شوند، می‌توانند مشتریان زیادی را فراهم کنند و با افزایش سرمایه پیشرفت بزرگ‌تر را در پی داشته باشند.

همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، محصولاتی که به دانش پایه احتیاج دارند، نیازمند مسیری هستند که ممکن است بیشتر از دیگر صنایع زمان ببرد یا نیازمند آزمون‌وخطا باشد؛ به همین دلیل، باید افزایش و جذب سرمایه رخ دهد.

بااین‌حال، زمانی که این محصولات به مرحله تولید برسند، می‌توانند بخش بزرگی از بازار را به خود اختصاص دهند؛ چراکه دانش فنی بومی بوده و می‌توان آن را گسترش داد. همچنین تولید و واردات محصول با قیمت پایین‌تر،         مشتریان خود را خواهد داشت. محصولات دانش‌بنیان معمولاً مشابهان کمی در صنعت دارند؛ به همین دلیل، زمانی که بازار وارد می‌شوند رقبای مشابه کمتری دارند و با سرعت بیشتری پیشرفت خواهند کرد.

 

صادرات محصولات دانش بنیان و ورود به بازار کشورهای همسایه

چالش‌های پیشرو در زمینه صادرات

اگر به دنبال صادرات این دسته از محصولات هستید، باید در ابتدا بازار هدف خود را بشناسید. ممکن است صدها طرح دانشگاهی وجود داشته باشد، اما هیچ‌کدام بازار خوبی نداشته باشد. منظور از بازار این است که آیا مشتریانی هستند که محصول تولیدی شما را خریداری کنند؟ اگر وجود دارند، چرا باید محصول شما را بخرند؟ آیا محصول شما ارزش بیشتری نسبت به مشابهان داخلی یا خارجی دارد؟

پس اگر به دنبال صادرات در این حوزه هستید، باید بدانید که محصولات شما چه معضلی را حل‌وفصل می‌کنند و آیا مردم برای خرید آن هزینه می‌کنند یا خیر؟ برای این کار باید از تحقیقات بازار استفاده کنید. بسته به دانشی که به کمک این روش به دست می‌آورید، می‌توانید طرح هدف را شناسایی کنید.

قدم دیگری که برای صادرات محصولات دانش بنیان باید بردارید، این است که بدانید محصول هدف با چه هزینه‌ای تولید می‌شود. ممکن است تولید محصول هدف شما هزینه بالایی داشته باشد و این به میزانی نباشد که با فروش جبران شود. این مشکل ممکن است سبب ازبین‌رفتن سرمایه اولیه شما بشود؛ چراکه زمان و هزینه بالایی را صرف احداث خط تولید خواهید کرد و سپس نتیجه مطلوبی نخواهید گرفت.

در این مسیر باید در نظر داشته باشید که قرار نیست اهداف شما همیشه با موفقیت روبه‌رو شوند. چون شما یک خط تولید اولیه را وارد نمی‌کنید، ممکن است تحقیقات به آن نتیجه دلخواه نرسد و محصول آن‌طور که انتظار می‌رفت تولید نشود؛ به همین دلیل، هزینه بالایی صرف می‌شود، بدون آنکه نتیجه‌ای در پی داشته باشد.

ورود به بازار کشورهای دیگر برای فروش محصول

برای صادرات محصولات دانش بنیان، شما باید با اقتصاد و نیازمندی‌های کشور هدف آشنا باشید. اگر بدانید که چه محصولاتی به کشور وارد می‌شود یا این کشور صادرکننده چه محصولاتی است، می‌توانید برای اهداف خود برنامه‌ریزی دقیق‌تری را ارائه دهید.

باید با واردکنندگان محصولاتی که مشابه محصول شما هستند آشنا باشید و مذاکره کنید. با شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی نیز باید خود را به نمایندگان کشورهای هدف معرفی کنید تا برای خرید محصول شما اقدام کنند.

شما در این مسیر می‌توانید از مشاوره‌های مختلفی در زمینه‌های انتقال ارز، تدوین قراردادهای بین‌المللی، نحوه حمل‌ونقل کالا و تدوین برنامه‌های صادراتی استفاده کنید. همه این مراحل مشکلات مخصوصی دارند که با برنامه‌ریزی و مشورت حل خواهد شد. پس با داشتن یک برنامه‌ریزی جامع و مناسب می‌توانید هزینه را به حداقل برسانید و سود حاصل از تجارت را بیشینه کنید.

نتیجه‌گیری

امروزه با پیشرفت دانش و تکیه بر علوم پایه، محصولاتی تولید می‌شود که دیگر وابسته به معادن طبیعی نیستند. این محصولات حاصل علوم پایه و مهندسی هستند که مولد زمینه‌های دیگری خواهند بود. به دلیل جدید بودن این محصولات، بازار گسترده‌ای برای ورود وجود دارد که شرکت‌های تولیدکننده می‌توانند به سود بالایی دست پیدا کنند.

به همین دلیل است که بایستی با فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی صادرات محصولات دانش بنیان آشنا شویم تا علاوه بر آشنایی با بازار هدف بتوانیم تصمیمات خود را بر پایه منطق بگیریم و هزینه انتقال دانش فنی و صادرات را تا حد ممکن کاهش دهیم.