آیین نامه اجرایی ماده 13 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز

ماده ۱ )

در این آیین نامه ، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند :

 قانون : قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز ـ مصوب ۱۳۹۲ و اصلاحات بعدی آن.

 ستاد : ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز موضوع ماده (۳) قانون.

 نظام ملی : نظام ملی طبقه‏ بندی کالا و خدمات شناسه کالا و خدمات ، موضوع تصویب ‏نامه شماره۱۸۵۹۶/ت۳۷۱۷۹ک مورخ ۱۳۸۶/۲/۱۱ که صرفاً به منظور تهیه شناسنامه کالا و طبقه‏بندی کالاها مورد بهره‏ برداری قرار می‏ گیرد.

 عناصر توصیفی کالا : عناصر و خصوصیات ماهوی و شکلی کالا (فیلدهای توصیفی) از قبیل جنس ، نوع ، رنگ ، ابعاد ، وزن ، طرح، مدل ، تولیدکننده ، کشور سازنده ، نام تجاری و نوع کاربری آن که در تشریح تجاری کالا مؤثر می‏باشند.

تبصره )

وزارت موظف است عناصر توصیفی کالا را با همکاری ستاد، گمرک و حسب مورد دستگاه‏ هایی که بر طبق قوانین در قبال تولید ، واردات ، حمل و نگهداری و عرضه کالا دارای وظایف و اختیاراتی هستند، تعیین نماید.

 شناسنامه کالا : مجموعه‏ ای از عناصر توصیفی کالا که جهت توصیف مشخصات و ایجاد برداشت مشترک از هر قلم کالا در چارچوب همسان تجمیع می‌شوند و شناسه کالا ، شناسه یکتای این مجموعه از اطلاعات است.

تبصره )

بخشی از اقلام اطلاعاتی در شناسنامه کالا به سایر طبقه‏ بندی‌ها از قبیل سامانه هماهنگ ‏شده ( HS ) طبق تعـریف بند (ژ) ماده (۱) قانون امور گمرکی ـ مصوب۱۳۹۰ـ ، استاندارد بین المللی طبقه بندی فعالیت‏ های اقتصادی ( ISIC )، طبقه ‏بندی محوری محصول ( CPC ) و سامانه جهانی نام ‏گذاری تجهیزات پزشکی ( UMDNS )، طبقه‏ بندی استاندارد تجارت بین‏ المللی ( SITC ) و همچنین سامانه ثبت شناسه شئ ( OID ) اختصاص دارد.

 زنجیره تأمین : کلیه اشخاصی که پس از تولید یا واردات کالا تا تحویل آن به مصرف کننده نهایی در امر خرید، فروش، حمل و نگهداری کالا فعالیت نموده و مطابق ضوابط این آیین ‏نامه مسئول انجام بخشی از فعالیت ‏های مرتبط با رهگیری کالا هستند.

ماده ۲ )

وزارت موظف است :

الف ) حسب مورد با همکاری دستگاه‏ های تخصصی مربوطه و بهره‏ گیری از اطلاعات نظام ملی نسبت به تهیه شناسنامه کالا و تخصیص شناسه برای تمامی کالاها بر اساس اولویت‏‏ ها و زمانبندی مقرر در ماده (۳) این آیین ‏نامه اقدام نموده و نظام جامع طبقه ‏بندی کالا را تشکیل دهد.

تبصره ۱ )

فرآیند اجرایی تهیه شناسنامه کالا باید به نحوی باشد که عناصر شناسنامه‏ های تولید شده تحت عنوان پروژه ایران کد موضوع قوانین و مقررات مربوط، قابل استفاده در طرح جدید باشد.

تبصره ۲ )

تکمیل محتوای عناصر شناسنامه کالا توسط مشمولین طرح انجام می‏ شود.

ب ) امکان ثبت اطلاعات شناسنامه کالا و دریافت شناسه کالا را در سامانه جامع تجارت فراهم نماید.

ماده ۳ )

تهیه شناسنامه و تخصیص شناسه کالا طبق اولویت‏ ها‏ و زمان‏بندی زیر انجام می‏ شود :

ماده ۴ )

به محض آماده شدن شناسنامه کالا و بستر تخصیص شناسه کالا مراتب از سوی وزارت ابلاغ و دستگاه‏ های ذی‏ربط مکلفند ظرف سه ماه نسبت به اجرای آن اقدام کنند.

ماده ۵ )

مشمولین دریافت شناسه کالا اعم از واردکنندگان و تولیدکنندگان موظفند بر اساس اولویت ‏‏ها و زمان‏بندی مقرر در ماده (۳) این آیین ‏نامه و در چارچوب آیین‏ نامه اجرایی مواد (۵) و (۶) قانون موضوع تصویب ­نامه شماره ۴۶۴۴۳/ت۵۱۵۵۹هـ مورخ ۱۳۹۵/۴/۲۳، نسبت به تکمیل اطلاعات شناسنامه کالاهای خود در سامانه جامع تجارت و دریافت گواهی الکترونیکی شناسه کالا اقدام نمایند.

تبصره )

در مواردی که کالا دارای شناسه کالا بین ‏المللی از جمله « شماره جهانی قلم تجاری ( GTIN ) » باشد، ضمن تهیه شناسنامه کالا ، این شناسه یا شناسه ‏ها به عنوان شناسه کالا استفاده می‏ شود.

ماده ۶ )

اگر کالا به صورت بخشی از یک بسته کالایی قرار گیرد، مشمول ترتیبات مندرج در این آیین ‏نامه می ‏باشد.

ماده ۷ )

نحوه دریافت شناسه کالا برای کالاهای موجود در بازارها و انبارهای کشور که تا تاریخ لازم‏ الاجرا شدن این آیین ‏نامه تولید یا وارد کشور شده و توسط تولیدکنندگان، توزیع ‏کنندگان، فروشندگان و یا سازمان جمع ‏آوری و فروش اموال تملیکی و امثال آن توزیع، نگهداری یا عرضه می‏ شوند، طبق دستورالعملی است که ظرف یک ماه از تاریخ لازم ‏الاجرا شدن این آیین‏ نامه توسط کارگروه موضوع تبصره ماده (۱۱) این آیین ‏نامه تصویب می ‏شود.

ماده ۸ )

یک ماه پس از لازم‏ الاجرا شدن شناسه کالا ، گمرک ایران موظف است نسبت به دریافت و ثبت گواهی‏ ها و شماره شناسه کالا از سامانه جامع تجارت اقدام و مطابق قوانین عمل نماید.

ماده ۹ )

تمامی دستگاه‏ های موضوع بند ( ب ) ماده ( ۱ ) قانون برگزاری مناقصات ـ مصوب ۱۳۸۳ـ موظفند خریدهای خود را بر اساس شناسه کالا انجام دهند.

تبصره )

وزارت موظف است امکان ثبت این معاملات را در سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد) بر اساس شناسه کالا فراهم نماید.

ماده ۱۰ )

به منظور تعیین مصادیق شناسه ‏های کالا و تطبیق نظام های طبقه ‏بندی ‏های کالا، وزارت با همکاری گمرک ایران، ستاد و دستگاه تخصصی مربوط، ساختار شناسه کالای موجود در سامانه شناسه کالا و شناسه‏ های مورد استفاده در گمرک ایران و سایر دستگاه ‏ها را بررسی و مطابقت می‏ نماید.

ماده ۱۱ )

گروه‏ های کالایی موضوع ماده ( ۳ ) این آیین‏ نامه ظرف یک سال پس از ابلاغ هر گروه بر اساس ماده مذکور، مشمول اجرای طرح شناسه رهگیری می ‏شوند.

تبصره )

به تفکیک هر گروه کالایی کارگروهی متشکل از نمایندگان تام ‏الاختیار وزارت و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، ستاد، گمرک جمهوری اسلامی ایران و سایر دستگاه ‏های مرتبط با آن گروه کالایی به ریاست وزارت تشکیل و دستورالعمل اجرایی از جمله ساختار شناسه رهگیری، نحوه همکاری و اشتراک ‏گذاری دستگاه ‏ها، روش شناسه‏ گذاری و چگونگی تخصیص نیازهای فنی هر دستگاه، نحوه استعلام، شیوه پاسخگویی به استعلامات مردمی و دستگاه‏ های نظارتی و زنجیره تأمین در خصوص هر گروه کالایی و همچنین سطح دسترسی به اطلاعات شناسه رهگیری برای استعلام‏ کنندگان تصویب و ابلاغ می‏ گردد.

ماده ۱۲ )

وزارت موظف است امکان ثبت شناسه رهگیری و دریافت گواهی الکترونیکی را در سامانه جامع تجارت فراهم نماید و یکتا بودن شناسه‏ های رهگیری را در سطح تمامی کالاهای مشمول تضمین نماید.

ماده ۱۳ )

واردکنندگان و تولیدکنندگان کالاهای مشمول موظفند طبق زمانبندی‏ و اولویت‏ بندی ‏ها و بر اساس ضوابط اعلامی کارگروه موضوع تبصره ماده 11 این آیین ­نامه نسبت به ایجاد شناسه‏ های رهگیری کالاهای خود اقدام و در سامانه جامع تجارت ثبت نموده و گواهی الکترونیکی دریافت نمایند. واردکنندگان و تولیدکنندگان مذکور می ‏توانند به جای ایجاد شناسه رهگیری توسط خود، از شناسه‏ هایی که توسط سامانه جامع تجارت ایجاد می‏ شود، استفاده نمایند.

تبصره )

ایجاد و تخصیص شناسه رهگیری برای کالاهای موضوع مواد (۵۵) و (۵۶) قانون که مشمول این آیین‏ نامه قرار گیرند و همچنین چگونگی نصب یا درج آن بر روی کالاهای مذکور، طبق دستورالعمل ابلاغی کارگروه موضوع تبصره ماده (۱۱) این آیین­ نامه خواهد بود. 

ماده ۱۴ )

تعیین تکلیف کالاهای موجود در بازارها و انبارهای کشور که قبل از تاریخ شمول، تولید یا وارد کشور شده ­اند و نحوه تخصیص شناسه رهگیری به آن ها طبق دستورالعمل ابلاغی کارگروه موضوع تبصره ماده ( ۱۱ ) این آیین ­نامه خواهد بود.

ماده ۱۵ )

وزارت موظف است سامانه رهگیری کالا را به صورت یکپارچه با سامانه جامع تجارت ایجاد و راه ‏اندازی نماید. این سامانه باید به گونه ‏ای طراحی و اجرا گردد که حسب مورد قابلیت ثبت یا دریافت اطلاعات تولید، واردات، صادرات، حمل، انبارش، فروش و اسقاط کالا از سامانه‏ های مربوط را داشته باشد و بتواند در خصوص اطلاعات کالا و رهگیری مکانی و مالکیتی ، به استعلام ‏های خریداران، اعضای زنجیره تأمین، دستگاه ‏های کاشف و بازرسان در هر نقطه از زنجیره تأمین در داخل کشور به صورت متمرکز پاسخ دهد.

ماده ۱۶ )

رهگیری کالاهای مشمول از بدو ورود یا تولید تا سطح عرضه، مطابق ترتیبات زیر توسط وزارت و با همکاری سایر دستگاه­ های اجرایی و به صورت هماهنگ با سامانه ­های موضوع آیین­ نامه اجرایی مواد (۵) و (۶) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز صورت می ‏پذیرد :

• گمرک جمهوری اسلامی ایران موظف است قبل از ترخیص کالا های تجاری مشمول، نسبت به دریافت گواهی الکترونیکی و شناسه‏ های رهگیری از سامانه جامع تجارت اقدام و مطابق قوانین عمل کند.
• واردکنندگان و تولیدکنندگان کالاهای مشمول موظفند هنگام حمل کالا از مبادی گمرکی یا تولیدی، اطلاعات شناسه ‏های رهگیری مربوط را که در سامانه جامع تجارت ثبت شده در اختیار شرکت ‏های حمل و نقل قرار دهند و همچنین موظفند طبق ضوابط اعلامی کارگروه موضوع تبصره ماده 11 این آیین­ نامه ، نسبت به نصب یا درج شناسه اقدام نمایند.
• دستگاه‏ های متولی سامانه‏ های حمل و نقل موظفند در خصوص حمل کالاهای مشمول ثبت شناسه ‏های رهگیری از سوی شرکت ‏های حمل و نقل را در سامانه حمل و نقل مربوط الزامی نموده و قبل از صدور اسناد حمل ، از سامانه رهگیری کالا استعلام سیستمی نمایند و از صدور اسناد حمل برای مواردی که مورد تأیید سامانه رهگیری نیست، خودداری نمایند.

تبصره ۱ )

شرکت ‏های حمل و نقل موظفند برای حمل کالاهای مشمول شناسه‏ های رهگیری در سطح بسته‏ بندی اظهارشده توسط متقاضی را از متقاضیان حمل دریافت نموده و در سامانه جامع حمل و نقل مربوط ثبت نمایند و از حمل محموله‏ هایی که شناسه رهگیری ندارند، خودداری نمایند.

تبصره ۲ )

اشخاصی که مستقلاً به حمل و نقل درون شهری و بین شهری کالا مبادرت می ‏نمایند موظفند نسبت به دریافت بارنامه از شرکت‏ های حمل و نقل یا سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ­ای اقدام نمایند.

• وزارت موظف است در خصوص انبارش کالاهای مشمول ثبت شناسه های رهگیری در سطح بسته‏ بندی اظهارشده توسط متقاضی را در سامانه جامع انبارها الزامی نموده و قبل از صدور قبض انبار ، از سامانه رهگیری استعلام سیستمی نماید و از صدور قبض انبار برای مواردی که مورد تأیید سامانه رهگیری نیست، خودداری نمایند.

تبصره ۱ )

انباردارها به استثنای اماکن گمرکی در خصوص کالاهای وارداتی ، موظفند برای انبارش کالاهای مشمول شناسه ‏های رهگیری در سطح بسته ‏بندی اظهار شده توسط متقاضی را از متقاضیان انبارش دریافت نموده و در سامانه جامع انبارها ثبت نمایند و از انبارش کالاهایی که شناسه رهگیری ندارند، خودداری نمایند.

• وزارت موظف است در سامانه جامع تجارت امکان انتقال مالکیت کالاها بر اساس شناسه‏ های رهگیری را فراهم نماید.

تبصره ۲ )

هرگونه انتقال مالکیت کالاهای مشمول طرح باید توسط سامانه‏ های مربوط به همراه شماره شناسه رهگیری کالا ثبت شده و برای سامانه رهگیری از طریق سامانه جامع تجارت ارسال شود. 

ماده ۱۷ )

اعضای زنجیره تأمین و خریداران کالاهای مشمول و همچنین مأموران دستگاه ‏های کاشف موضوع ماده ( ۳۶ ) قانون می ‏توانند شناسه رهگیری کالا را از سامانه رهگیری استعلام نمایند. سامانه رهگیری در پاسخ ، مشخصات ماهیت کالا ، مالکیت و موقعیت ثبت شده در سامانه را اعلام ‏می‏ نماید. هرگونه مغایرت بین اطلاعات استعلام با مشخصات کالا نشان‏ دهنده احتمال قاچاق، تقلبی یا فاقد مجوز بودن کالای مربوط است.

تبصره )

وزارت موظف است امکان ثبت مغایرت را در سامانه رهگیری فراهم نموده و مغایرت ‏های ثبت شده را برای سامانه شناسایی کالای قاچاق به صورت سیستمی ارسال نماید. دستگاه‏ های کاشف موظفند با بررسی این اطلاعات نسبت به شناسایی مراکز عرضه و فروش کالاهای قاچاق و فاقد مجوزهای قانونی اقدام نمایند.

ماده ۱۸ )

نصب شناسه رهگیری می‏ تواند به صورت چاپ شناسه و یا الصاق برچسب فیزیکی و یا الکترونیکی و امثال آن صورت پذیرد. نصب شناسه رهگیری برای کالاهای داخلی می‏ تواند توسط تولیدکننده داخلی و برای کالاهای خارجی توسط تولیدکننده خارجی در کشور مبدأ و یا واردکننده صورت پذیرد.

متناسب با نوع کالا و بسته ‏بندی آن، نصب شناسه رهگیری می‏ تواند بر روی کالا و یا بسته ‏بندی آن صورت پذیرد. به منظور تخصیص نیازهای فنی هر دستگاه در نصب شناسه، دستگاه تخصصی مربوط متناسب با نوع کالا و نیازهای فنی، روش نصب شناسه را پیشنهاد می ‏دهد تا طی دستورالعملی که به تصویب کارگروه موضوع تبصره ماده ( ۱۱ ) این آیین‏ نامه می‏ رسد، ابلاغ شود.

ماده ۱۹ )

فرآیندهای ثبت شناسه ‏ها، تخصیص نام کاربری و رمز عبور، انتقال مالکیت، پاسخ استعلام شناسه ‏ها و گواهی‏ ها و سایر فعالیت‏ های مذکور در این آیین ‏نامه در سامانه جامع تجارت و دیگر سامانه ‏های مرتبط به صورت رایگان می‏ باشد.

ماده ۲۰ )

وزارت مسئول اجرای این آیین‏ نامه بوده و موظف است روند اجرای آن را سالانه به ستاد و هیئت وزیران گزارش کند.