هر آنچه که یک خریدار خارجی در خصوص سنگ های قیمتی ایران ممکن است بداند

هر آنچه که یک خریدار خارجی در خصوص سنگ های قیمتی ایران ممکن است بداند

 ایران جز ۱۰ کشور برتر دنیا در زمینه سنگ های معدنی هست. ثروت ایران تنها محدود به ذخایر نفتی نیست. خیلی از موارد دیگه مثل همین سنگ های قیمتی هم در ایران وجود دارد که ایران را در رتبه های بالای دنیا از نظر ثروت قرار داده است.

آمارها نشان می دهند که ارزش صادرات سنگ های قیمتی ایران سالیانه حدود ۵۰۰ میلیون دلار است در واقع صادرات به شکل خام‌فروشی است و در عین حال در بین کشورهای آسیایی هیچ کشوری به قدمت ایران نمی توان یافت که تاریخ ۶ هزار ساله داشته باشد. اکنون ایران در رتبه پنجاهم جهان در فناوری سنگ های قیمتی قرار دارد و با وجود منابع غنی در این تجارت جهانی به اندازه کافی فعال نیست.

مهم ترین مناطق سنگ های قیمتی ایران در استان های زیر می باشد :

آذربایجان شرقی

آذربایجان غربی

اصفهان

ایلام

اردبیل

بوشهر

خراسان رضوی

خراسان جنوبی

زنجان

سمنان

فارس

قم

کردستان

کرمان

همدان

انواع سنگ های قیمتی ایران

تا به حال حدود ۲۰۰ مناطق شامل سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در ایران شناسایی شده است. بیشتر سنگ های قیمتی شناسایی شده در ایران عبارتند از :

فیروزه

هر چقدر فیروزه صاف‌تر و بزرگ‌تر باشد، ارزش آن بیش‌تر است. همچنین رنگ این سنگ از آبى سبز رنگ تا زرد کم رنگ تغییر مى‌کند. فیروزه در آریزونا، نیومکزیکو، ایالات متحده، استرالیا، افغانستان و ایران یافت مى‌شود. فیروزه عجمی و شجری نیشابور نه تنها در کشور بلکه در سطح جهان به دلیل کیفیت عالی آن بسیار معروف است.

فیروزه عجمی گرد و درشت است و رنگ خالص آن ( آبی سیر) به عنوان گران قیمت ترین نوع فیروزه برای ساخت انگشتر استفاده می‌شود. فیروزه رگه‌دار را نیز شجری می‌گویند. این نوع فیروزه از اجتماع چند دانه فیروزه در داخل سنگ تشکیل می‌شود.

مناطق تولیدکننده فیروزه :

• نیشابور
• دامغان ( باغو )
• شهر بابک کرمان
• مشهد ( نِیگِنان )

عقیق

عقیق یا آگات (نوعى کوارتز) از دیگر سنگ‌های نیمه قیمتی است. ویژگی عقیق ریزدانه بودن آن و روشنی رنگش است. عقیق نیمه شفاف، مات و دارای جلای شیشه‌ای است. عقیق به رنگ‌های سفید تا خاکستری تیره و سیاه، زرد تا قرمز، سبز و آبی روشن است و در میان جواهرها درجه دوم سنگی مشهور است.

بهترین آن سرخ، زرد و سفید است. پس از معدن فیروزه نیشابور، قدیمى ترین معدن سنگ نیمه قیمتى ایران، معدن بایگ است. این معدن در استان خراسان رضوى قرار دارد. معدن عقیق شجر بمرود نیز در خراسان جنوبى قرار دارد و به عنوان تنها معدن عقیق شجر ایران تامین کننده بخش عمده مواد اولیه کارگاه‌هاى تراش عقیق است.

سایر مناطق شناسایی شده :

• منطقه شرق قائن نزدیک شاهرخت در دشتی به نام بمرود
• جنوب باختری ترود
• میانه البرز مرکزی
• کرمان

زمرد ( گارنت سبز )

سنگ زمرد به رنگ‌های قرمز، نازنجی، قهوه ای و سبز یافت می شود. در این بین با ارزش‌ترین نوع زمردها از نوع رنگ سبز است که نمونه رنگ سبز پر رنگ این سنگ، با ارزش ترند اما رنگ‌های روشن تر آن نیز در اغلب موارد هواخواه زیادی دارد. هم اکنون این سنگ با قیمت‌های بسیار بالا در بازارهای جهانی به فروش می‌رسد.

گارنت سبز ( زمرد ) باغ برج کرمان پس از فیروزه نیشابور معروف‌ترین سنگ ایران به شمار می رود. اما با وجود شهرت جهانی، این نوع گارنت کمتر در داخل کشور شناخته شده است.

سایر مناطق شناسایی شده :

• منطقه خلج مشهد
• شیست‌های میکادار جاده همدان – ملایر (حواشی زمان آباد)
• اسکارن های متورق تنگ حنا
• نیریز فارس
• منطقه کوه گبری رفسنجان
• کوه اهر
• اتسان زنجان
• دره شاهسون ملایر
• در ناحیه زند اهر
• ناحیه علیای دره مراد بیگ همدان
• منطقه تفت یزد
• منطقه ساغند
• منطقه تکاب

مروارید

شکل مروارید اغلب نزدیک به کروى است. مروارید هزاران سال است که از سواحل خلیج فارس، سیلان – سرى لانکا، دریاى سرخ، ماداگاسکار، هندوستان، چین، ژاپن، جزایر فیلیپین و مالزى، گینه نو، استرالیا، مکزیک، ونزوئلا، ایالت متحده آمریکا، انگلیس و فرانسه صید مى شود.

زیرکن

زیرکن در شن‌هاى گوهردار سریلانکا، هندوستان و چین استخراج مى شود. در ایران نیز در آپلیت‌هاى توده گرانیتى الوند ( واقع در بندر عباس آباد ) و منطقه بزمان ( واقع در استان سیستان و بلوچستان )  یافت مى شودکه دارای دانه های زیر کن است. زیرکن در رنگ های زرد، قهوه ای، قرمز، سبز، آبی و حتی بی رنگ نیز دیده می شود. توده گرانیتی زریگان در استان یزد نیز وجود دارد.

 توپاز

توپاز یکی از سخت‌ترین کانى‌های طبیعت است. رنگ متداول آن قهوه اى طلایى تا زرد است. ذخایر مهم بلورهاى زرد رنگ توپاز در سیبرى و بلورهاى صورتى رنگ در روسیه و بلورهاى آبى رنگ آن در اوکراین، برزیل، سریلانکا و پاکستان یافت مى شود. در ایران برخى از رگه‌هاى پگماتیتى گرانیت الوند داراى توپاز هستند. همچنین آثار آن در جزیره هرمز مشاهده شده است.

 یشم

سنگ یشم با درخشندگی خاص و ظاهری نیمه شفاف و دلربا جزو سنگ های قیمتی ایران می باشد. این سنگ سبز رنگ با رگه های بسیار ریز صورتی، زرد و بنفش می باشد.

لعل

یکی از مقرون به صرفه ترین سنگ های قیمتی ایران این سنگ زیبا است که در طرح ها و رنگ های مختلف قابل دسترس است و به دلیل دوام بالا و زیبایی در جواهر سازی ها زیاد استفاده می شود و در گذشته به آن لعل بدخشان گفته می شد.

کریزوکل

این سنگ ظاهری مشابه فیروزه دارد و رنگ آن سبز و آبی با ظاهری نیمه شفاف می باشد. در آمریکا، استرالیا، زئیر، زامبیا، روسیه، انگلیس و ایران در منطقه اى واقع در قوچان ( چکنه – عبدالله گیوى ) یافت مى‌شوند.

بریل

بریل یکی از مهم ترین انواع سنگ های قیمتی می باشد. گونه های شفاف این سنگ تحت عنوان “ بریل قیمتی ” شناخته می شوند. مهم ترین عضو خانواده بریل، زمرد سبز است که بعد از آکوامارین آبی در رتبۀ دوم قرار دارد. اگرچه بریل یکی از مهم ترین انواع سنگ های معدنی است، بریل طلایی هنوز در بین افراد معروف نشده است. بقیه انواع بریل شامل “مورگانیت” صورتی، سفید، و بی رنگ می باشد.

مناطق شناسایی شده :

• میکاشیست های کوه سنگی مشهد، در حوالی خواجه مراد
• برخی پگماتیت های منطقه همدان

جاسپر

جاسپر یکی از گونه های مختلف سنگ کوارتز موجود در طبیعت امروز است. سنگی مات و پر از ناخالصی های دی اکسید سیلیکون می باشد.

سنگ جاسپر سنگی رنگین و به صورت رگه دار و لکه دار ظاهر می شود. این سنگ به رنگ های قرمز (رایج ترین نوع این سنگ )، قهوه ای و زرد یافت می شود. گونه های تک رنگ این سنگ بسیار نادر است و ارزش اصلی این سنگ بر اساس اشباع رنگ این سنگ تعیین می شود.

مناطق شناسایی شده :

این سنگ در پیرامون کوه هموتیت در جنوب شرق ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان وجود دارد.

فلوریت

فلوریت بعد از کوارتز یکی از مهم ترین سنگ های معدنی در جهان بین مجموعه داران سنگ های قیمتی می باشد. فلوریت در طیف وسیعی از رنگ ها از بی رنگ تا سیاه دیده می شود. رنگ اصلی فلوریت بنفش است درحالیکه بقیه رنگ ها شامل آبی، سبز، و زرد می باشند. رنگ های نادرتر مانند صورتی، قهوه ای، سیاه، و نارنجی-قرمز می باشند.

فلوریت هایی در طیف رنگی بین این رنگ ها نیز موجود است. اغلب فلوریت ها تک رنگ هستند اما درصد بالایی از فلوریت در رنگ های متعدد موجود هستند.

مناطق شناسایی شده :

کانسار پاچی مینا در نزدیکی سوادکوه، کانسار کمر مهدی در طبس و قهرآباد در سقز کوه لعل کان در نزدیکی کان در نزدیکی معدن سرب و روی انگوران موجود است.

ژئود

این سنگ در منطقه میان جاده قم- تهران، منطقه شرق قائن نزدیک شاهرخت در دشتی به نام بمرود وجود دارد.

کانی تورمالین

این سنگ در کشورهای برزیل، سریلانکا، جمهوری مالاگاسی، موزامبیک، آنگولا، استرالیا، برمه، هند، زیمبابوه، نامبیا، تانزانیا، روسیه ( صادرات به روسیه )، آمریکا، سوئیس و تایلند یافت می شود. این سنگ دارای تنوع رنگی سیاه، قهوه ای، سبز، صورتی تا قرمز تند، آبی تا سبزآبی و بی رنگ می باشد.

مناطق شناسایی شده :

بلورهای درشت شورل سیاهرنگ در رگه های پگماتیتی گرانیت های مشهد ( نزدیک خواجه مراد )، رگه پگماتیتی موجود در توده گرانیتی الوند در کنار جاده همدان – تورسکان ( مسیر گنج نامه – سرکان ) و توده ی گرانیتی کوه گبری کنار جاده کرمان رفسنجان دیده می شوند.

کوارتز ( در کوهی )

در منطقه کوه تشتاب در جنوب خاوری خور، در حاشیه کویر، محدوده کوه گبری در ۲۵ کیلومتری شرق رفسنجان و جنوب باختری ترود وجود دارد.

آمیتیست

کشورهای اروگوئه و برزیل بیشترین معادن در سنگ آمیتیست را در جهان دارا می باشند که سنگ های این معادن بسیار با کیفیت هستند. تنوع رنگی سنگ آمیتیست : بنفش، سیاه، خاکستری، قهوه ای، بنفش تیره، صورتی، سبز

مناطق شناسایی شده :

در محدوده کوه گبری در ۲۵ کیلومتری شرق رفسنجان، در منطقه میانه (ترکمان چای)، در میان سنگ های آندزیتی کنار اتوبان تهران – قزوین رو به‌روی نیروگاه شهید رجایی، در یک تپه بازالتی و جنوب باختری ترود موجود است.

مهم ترین نمایشگاه های مرتبط

تشکل های اصلی ذیربط

نکات مورد توجه در رابطه با خرید سنگ های قیمتی

• ملیت سنگ ها

از رایج ترین سنگ‌های طبیعی زینتی الماس، زمرد، انواع یاقوت، عقیق، فیروزه، اوپال، آمتیست، سیترین و… است که هر سنگی متاثر از آب و هوایی که در آن شکل می‌گیرد، متعلق به جغرافیای خاصی‌ است.

برای مثال : مرغوب‌ترین عقیق که فراوانی و تنوع رنگ بالایی دارد، متعلق به یمن است. بهترین یاقوت برای سریلانکا و برمه است. فیروزه در آمریکا و مصر هم وجود دارد اما بهترین گونه‌اش فقط در معادن‌ نیشابور یافت می‌شود.

• فاکتورهای ارزش گذاری سنگ های قیمتی مرغوب

• وزن سنگ
• سایز سنگ : هر قدر سنگ بزرگتر باشد، گرانتر است.
• رنگ سنگ : شامل غلظت رنگ که هر چه بیشتر باشد، بهتر است و کیفیت بیشتری دارد.

به عنوان مثال : در فیروزه هر قدر طیف رنگی آن به آبی آسمانی نزدیک‌تر و طیف سبز کم‌تری داشته باشد با کیفیت‌تر و نفیس‌تر است. سوم، میزان شفافیت و خلوص داخل سنگ (clarity) است که منظور، همان نداشتن ناخالصی است. حتی ملیت سنگ که پیش‌تر گفته شد، در قیمت‌گذاری سنگ‌ها موثر است.

• انواع تراش : شامل  دستی و صنعتی است. قطعا تراش دستی ارزشمندتر است ولی سنگ‌های جواهری در هنگام تراش به علت حساسیت و ظرافتی که دارد، احتمال متلاشی شدنش بالاست. به همین دلیل از دستگاه استفاده می‌کنند. اصولا این تراش‌ها بر روی سنگ‌هایی که بافت کریستالی دارند مثل عقیق و فیروزه انجام می‌گیرد.
• درجه شفافیت رنگ :

درجه شفافیت رنگ با حروف D تا M نشان داده می‌شود که این دسته‌بندی از D به عنوان شفاف‌ترین، شروع و تا M به عنوان کدر‌ترین سنگ قیمتی، ادامه دارد. این طیف به این دلیل A، B و C ندارد که ممکن است در اکتشاف معادن آینده، سنگ‌های شفاف‌تری نسبت به سنگ‌های قیمتی موجود یافت شوند.