ضرورت سامانه شناسه کالا

ضرورت سامانه شناسه کالا را در مقاله زیر بررسی نمایید.

در سال‏های اخیر ، گستردگي دامنه فعاليت‌هاي بازرگاني ، تجاري ، توليدي و خدماتی و همچنین افرایش تنوع كالاها و خدمات ، نیازمندی‏های جدیدی را برای مدیریت زنجیره‏های تامین داخلی و بین‏المللی و کاراتر نمودن آن ایجاد کرده است.

به فراخور این نیازمندی‏ها ، راه حل ها ، ابزارها و ساز و کارهای جدید و متنوعی که اکثرا مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات می‏باشند ، فراهم شده است.

یکی از چالش‏هایی که در فرایندهای تجاری و بازرگانی همواره مطرح بوده ، بحث شناسایی کالا و خدمات است. 

راهکاری که از سال‏ها پیش برای پاسخ به این چالش به کار گرفته شده است ، استفاده از سیستم‏های کدگذاری و طبقه‏ بندی کالاها و خدمات است.

در کشور ما نیز، این چالش در طی سال‏ها به طرق مختلفی پاسخ داده شده است. 

اما با وجود تغییرات روز افزون و سریع جهانی و بروز نیازمندی‏های جدید در این حوزه ، استفاده از ساز و کارهایی که بتواند تمامی نیازهای فعلی و آتی را پوشش دهد ،  اجتناب‏ناپذیر است. 

بخصوص این موضوع وقتی اهمیت بیشتری پیدا می‏کند که بحث تبادل اطلاعات بین سامانه‏های مختلف موجود در زنجیره تامین مطرح باشد.

——————————————– سامانه شناسه کالا ——————————————–

از این رو در این سند سعی بر آن است تا ضمن تبیین ضرورت استفاده از سیستم‏ کدگذاری کالا و خدمات و تشریح کاستی‏های موجود و نیازمندی‏ها و چالش‏های فعلی ، ساختاری برای کدگذاری کالا و خدمات در درگاه یکپارچه تجارت فرامرزی ایران جهت مرتفع نمودن چالش‏های مذکور پیشنهاد گردد.

در جهان امروز ، فناوری اطلاعات و ارتباطات با محوریت دانش و خردگرایی ، تغییرات شگرف و تحولات گسترده‏ای در تمامی زمینه ‏ها از جمله تجارت فراهم آورده است به طوری که از طریق ابزارها و روش‏های مبتنی بر این فناوری، کارایی و اثربخشی افزایش پیدا کرده است و امور به شکلی ساده‏تر و سریع‏تر و با هزینه های کمتری انجام می‏گیرد. 

——————————————– سامانه شناسه کالا ——————————————–

امروزه بهره‏گیری از فناوری اطلاعات را به عنوان یکی از محورهای توسعه قلمداد می‏کنند که می‏تواند نقش بسیار تعیین‏کننده‏ای در رشد و توسعه اقتصادی کشورها به همراه داشته باشد. 

حوزه تجارت و بازرگانی نیز از این موضوع ، مستثنی نبوده و به واسطه ظهور این فناوری ، طی سالیان گذشته دستخوش تغییرات زیادی شده است.

یکی از موضوعات مطرح در حوزه تجارت به ویژه تجارت خارجی ، بحث تسهیل تجارت و روان‏سازی فرایندهای تجاری است که عموما با کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات میسر می‏شود و با استفاده از ظرفیت سامانه‏های اطلاعاتی در مدیریت فرایندها در سطح ملی و حتی بین‏المللی محقق می‏گردد.

——————————————– سامانه شناسه کالا ——————————————–

در کشور ما نیز این موضوع در سال‏های اخیر با جدیت دنبال می‏شود و هر یک از دستگاه‏های اجرایی به فراخور وظایف خود ، سعی در تسهیل و ساده‏سازی فرایندهای تجارت خارجی دارند.

اخیرا این مهم از طریق ایجاد درگاه یکپارچه تجارت فرامرزی ایران دنبال می‏شود که در جهت ایجاد تعاملات بین دستگاهی موثر و برقراری ارتباطات بین سامانه‏های اطلاعاتی سازمان‏های مختلف در حوزه تجارت فرامرزی تلاش می‏کند. تحقق این ارتباطات و تعاملات و نیز تبادل اطلاعات بین سامانه‏های اطلاعاتی دستگاه‏های اجرایی مختلف ، تنها از طریق ایجاد یک زبان مشترک جهت شناسایی موجودیت­ها امکان‏پذیر است.

می‏توان به عنوان نمونه ، به کد ملی اشخاص به عنوان شناسه يكتا در سطح ملي براي تجميع و يكپارچه‌سازي اطلاعات مربوط به یک شخص اشاره نمود. به بیانی دیگر ، هویت اشخاص به عنوان یک موجودیت ،  از طریق یک شناسه با عنوان کد ملی قابل شناسایی و تفکیک است.

——————————————– سامانه شناسه کالا ——————————————–

یکی از اجزای لاینفک فرایندهای تجاری داخلی و بین‏المللی ،  و به عبارتی یک موجودیت کلیدی در سامانه‏ های اطلاعاتی مرتبط با حوزه تجارت و زنجیره تامین ، کالاها و خدمات هستند که همچون سایر موجودیت‏ها نیازمند شناسایی می‏باشند.

سازمان‏های مختلف بر اساس وظایف و فرایندهای داخلی خود ، نیازمندی‏های اطلاعاتی متفاوتی در خصوص این موجودیت دارند.

به عنوان نمونه ، سازمان توسعه تجارت ، برای مدیریت صحیح و سریع ضوابط کالایی نیازمند تفکیک کالاهای ممنوعه و مشروط ، تعیین اولویت‏های کالایی و همچنین اطلاعاتی برای کنترل آسان مجوزهای ورود می‏باشد.

از این رو به اطلاعاتی چون کشور سازنده و ضوابط کالایی نیاز دارد.

گمرک به اطلاعاتی در مورد کالا نیاز دارد که بتواند او را در مدیریت صحیح ضوابط کالایی و مجوزهای ترخیص و همچنین ارزش‏گذاری کالاها یاری رساند.

بنابراین اطلاعاتی چون شرح کالا ، کد تعرفه ، مشخصات ظاهری ، ارزش واقعی و واحد شمارش در مورد هر کالا مد نظر گمرک است.

——————————————– سامانه شناسه کالا ——————————————–

از طرفی سازمان‏های مجوزدهنده بر اساس وظایف خود، نیازمند اطلاعات جزئی‏تر در خصوص ویژگی‏های منحصر به فرد کالا از جمله شرکت سازنده ، مدل و سال تولید ، استانداردهای مرتبط و سایر ویژگی‏های اختصاصی کالاها می‏باشند.

در وضعیت موجود ، برای شناسایی کالا و خدمات در بخش‏های مختلف فرایند ، بنا به نیازهای اطلاعاتی متفاوت دستگاه‏های اجرایی ، بعضا از سیستم‏ های کدگذاری و طبقه‏ بندی مختلفی استفاده می‏شود.

طرح ایران‏کد نیز که چند سالی سعی در ایجاد این زبان مشترک در سامانه‏های مختلف داشت ، با کاستی‏ ها و چالش‏ هایی روبرو شد . از این رو به منظور تسهیل تجارت فرامرزی و یکپارچه‏ سازی و ساده‏ سازی فرایندها از طریق درگاه یکپارچه تجارت فرامرزی ایران ، همچنان به ساز و کاری جهت شناسایی کالاها و خدمات نیاز است تا در طول زنجیره، امکان تبادل اطلاعات بین سازمان‏ه های مختلف وجود داشته باشد و یک زبان مشترک برای مبادلات اطلاعاتی بین سازمانی فراهم آورد.

راهکار پیشنهادی در این سند، راه حلی برای این مساله ارایه می‏کند.

لازم به توضیح است:

در این سند منظور از کد یا شناسه کالا/ خدمت ، کدی است که به منظور شناسایی ماهیت ، صفات و ویژگی‏ های یک قلم کالا/ خدمت به کار گرفته می‏شود و بنابراین متفاوت از کد رهگیری کالا در زنجیره تامین است که مرتبط با تعداد کثیری از یک قلم کالا است و معمولا برای ردگیری کالا در بازار کاربرد دارد.

همانطور که اشاره شد زمانی که لازم باشد دو سامانه اطلاعاتی با یکدیگر تبادل اطلاعات انجام دهند ، لازم است برای برقراری ارتباط ، زبان مشترکی بین دو سامانه ایجاد شود تا موجودیت‏های اطلاعاتی توسط هر دو سامانه قابل شناسایی و پردازش باشند.

برای شناسایی کالا/خدمت نیز به عنوان یکی از موجودیت‏ های کلیدی در سامانه‏ های اطلاعاتی مرتبط با فرایندهای تجارت، نیاز به زبانی مشترک وجود دارد.

——————————————– سامانه شناسه کالا ——————————————–

معمولا در سامانه‏ های اطلاعاتی ، برای این منظور از کدگذاری استفاده می‏شود.

برای تحقق کارکردهای مورد نظر ، کد مورد بحث می‏بایست دارای ویژگی‏ یکتایی باشد.

از طرفی ماهیت کالا و خدمات به گونه‏ای است که به دلیل تنوع و گوناگونیِ ویژگی‏های توصیفی آنها. ، برای شناسایی یک قلم کالا نیاز است تا جایگاه آن قلم کالا در یک طبقه‏بندی روشن ، مشخص گردد.

ویژگی‏ های یک طبقه‏ بندی مناسب عبارتند از:

1 ) یک قلم کالا ( با صفات و ویژگی‏های معین ) در دو طبقه مختلف قرار نگیرد.

2 ) دو قلم کالا ( با صفات و ویژگی‏های مختلف ) در یک طبقه قرار نگیرند.

از این رو لازم است تا بین کدگذاری و طبقه‏ بندی تفاوت قائل شد.

برای روشن شدن موضوع ، تفاوت ‏های کدگذاری و طبقه ‏بندی از ابعاد مختلف در جدول زیر به صورت اجمالی مقایسه شده است.