تحلیل محیط سیاسی و اقتصادی کشور عمان

سیاست و اقتصاد عمان

در این بخش از سایت به مطالعه و بررسی محیط سیاسی و اقتصادی کشور عمان می پردازیم.

با ما همراه باشید.

محیط اقتصادی عمان

کشور عمان با 5.5 میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت خام ، بیست و دومین کشور در جهان و هفتمین کشور در منطقه خاورمیانه از نظر میزان ذخایر نفت است. این ذخایر به طور عمده در مناطق خشکی شمالی و مرکزی و در میدان های کوچک و پراکنده واقع شده اند.

عمان با تولید حدود یک میلیون بشکه در روز ، بیست و پنجمین تولید کننده نفت خام جهان است. اقتصاد این کشور همانند تعداد زیادی از کشورهای خاورمیانه وابسته به درآمد نفت است. بیش از 67 درصد از درآمد این کشور از صنایع نفت و گاز حاصل می شود.

هر چند که طبق آمار های منتشر شده از سوی بانک مرکزی عمان ، در سال 2016 تنها 26 درصد از تولید ناخالص داخلی ( GDP ) این کشور مبتنی بر درآمد های نفتی بوده است.

سامانه خط لوله عمان بیشتر روی تحویل نفت خام به تنها پایانه صادرات نفت این کشور در بندر فحل ( میناء الفحل ) متمرکز است.

مهم ترین پروژه راهبردی نفتی این کشور تا سال 2021 ، طرح احداث یک پالایشگاه 230 هزار بشکه ای با مشارکت شرکت نفت بین المللی کویت ( KPI ) به ارزش هفت میلیارد دلار ، ساخت چندین مجتمع پتروشیمی در مجاورت این پالایشگاه و احداث مخازن ذخیره‌سازی نفت خام تا ظرفیت 200 میلیون بشکه در منطقه الدقم است.

کالاهای صادراتی مهم عمان شامل نفت خام ، صادرات کالا ، ماهی ، فلزات و پارچه است و کالاهای وارداتی مهم آن نیز شامل ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل ، کالا های صنعتی مواد غذایی و روغن صنعتی است.

————-    سیاست و اقتصاد عمان    ————-

محیط سیاسی عمان

در عرصه سیاست خارجی عمان پیوسته به نوعی از ثبات محافظه کارانه در رویکرد ها و جهت گیری های بین المللی و منطقه ای مشهور بوده است .

با این همه ، ثبات و تمایز در سیاست خارجی عمان تا به حدی است که در 32 سال گذشته ( از آزاد سازی خرمشهر به این سو ) برخلاف اکثر کشور های شورای همکاری خلیج فارس کم تر تنشی در مناسبات مسقط و تهران به وجود آمده است .

داشتن مناسبات نزدیک با تهران برای مسقط این فرصت را هم ایجاد می کرده که بتواند استقلال و امکان مانور خود را در برابر عربستان سعودی تا حدی حفظ کند . 

ساختار سیاسی

از قرن ۱۷ میلادی عمان دارای سلطنت مستقل بوده است . در قرن نوزده میلادی این کشور در اوج قدرت خود بوده كه با کاهش قدرت در قرن 20 میلادی این کشور تحت تاثیر و نفوذ گسترده پادشاهی انگلستان قرار گرفته ، اما هیچ گاه به شکل رسمی بخشی از آن نگردید .

عمان ارتباطات گسترده نظامی و سیاسی با ایالات متحده و پادشاهی انگلستان دارد ولی سیاست خارجی مستقلی اتخاذ می کند . حکومت این کشور پادشاهی مطلقه است اما پارلمان نیز نقش قانون گذاری و نظارتی اندکی دارد .

همانند سایر کشور های عربی خلیج فارس ، منبع اصلی درآمد این کشور نفت است . هر چند نسبت به همسایگان تولید کننده متوسطی است . کشاورزی و ماهی گیری نیز دو منبع مهم درآمد در عمان هستند . منبع جایگزین دیگر توریسم است .

جریانهای سیاسی موجود

فعالیت احزاب در عمان ممنوع است .  جریان سیاسی قابل ذكری در این كشور وجود ندارد و اگر حركت و اعتراضی هم صورت بگیرد به صورت خود جوش و فاقد نظم و انضباط تشكیلاتی است.

كشور های طرف رابطه سیاسی به ترتیب اولویت

انگلستان ، ایالات متحده ،كشور های شورای همكاری خلیج فارس ، ایران و كشور های اروپایی

روابط عمان با ایران

اندکی پس از به قدرت رسیدن قابوس ، او با شورش گروهی چپ گرا در ایالت استان ظفار طی شورش ظفار مواجه شد ولی توانست با حمایت محمدرضا شاه پهلوی و ارتش ایران بر آن ها غلبه کند . از همین رو ، او بقای تخت و تاج خود را تا حد زیادی مدیون ایران می داند .

بنا به اسناد ویکی لیکس ، در حالی که در مناقشه بر سر برنامه هسته ای ایران بالا گرفت و بیشتر کشور های عربی از آمریکا درخواست حمله به ایران را داشتند ، عمان تلاش داشته تا نقش میانجی گر را بین ایران و آمریکا حتی از پیش از روی کار آمدن دولت باراک اوباما داشته باشد .

علاوه بر سابقه قدیمی روابط دو کشور ، این که ایران و عمان بر دو سوی تنگه هرمز مسلط هستند هم عاملی مهم در حسن هم جواری آن ها به شمار می رود. ثبات و آرامش این تنگه هم به لحاظ امنیت عمان و هم به دلیل اهمیت آن برای تدوام صدور نفت از خلیج فارس به جهان اهمیت زیادی دارد .

همه این ها ایجاب می‌کند که مسقط روابط حسنه و عاری از تنشی با تهران داشته باشد و حتی بکوشد تنش های بالقوه خطرناک در روابط ایران با سایر کشورها را هم تا حد ممکن کاهش دهد .

همین مناسبات خوب با تهران سبب شده که به خصوص در دهه گذشته عمان نقش میانجی گرانه بی بدیل در مناسبات ایران و غرب برای آزادی گروگان ها و شهروندان زندانی دو طرف ( مانند بازداشت سه شهروند آمریکایی در سال ۲۰۰۹ و آزادی شماری از افراد نزدیک به حکومت ایران از زندان های غرب ) بازی کند .

در واقع رویکرد متفاوت مسقط در شورای همکاری نسبت به تهران نقش یک ضربه گیر را داشته و به طور موثری نفوذ ریاض را بر کشور های کوچک عضو شورا جهت هم گرایی تام کاهش داده و تلاش های غرب برای منزوی کردن تهران را تضعیف کرده است .

البته نمی توان گفت روابط تهران و مسقط به طور کلی عاری از مشکل است و یک روابط تمام عیار به شمار می‌رود. برای مثال نیروی دریایی عمان در مانورهای نظامی ایران شرکت نمی‌کند در حالی که در مانورهای نظامی سازمان کشورهای همکاری خلیج فارس ، امریکا ، هند و پاکستان حضور دارد .

عمان یک شریک نظامی برای ایالات متحده به شمار می رود و از سال های 1980 ، مجوز دسترسی ارتش امریکا به بنادر و پایگاه های هوایی خود را داده است . عمان تمایل خود را به مشارکت در طرح سپر دفاع موشکی امریکا نشان داده که در واقع هدف از آن ایجاد ایمنی در مقابل تهدید ایران برای کشور های منطقه است .

روابط با غرب

مناسبات عمان با کشور های غربی ، امریکا و دیگر کشور های اروپایی چیزی نیست که به امروز و دیروز مرتبط باشد ، بلکه این مناسبات تاریخی است که بستری مشخص و انکارناپذیر دارد . روابط عمان با سایر کشور ها و طرف های دیگر نیز روابط خوبی است و عمانی ها در سیاست خارجی خود ، از سیاست موازنه مثبت بهره می برند .

عمان همواره تلاش کرده تا به دور از جنجال ها و جریان سازی های خبری ، سیاست خود را با منطقه هم سو و روابط خود را با کشور های غربی و امریکا و اروپا حفظ کند .

در واقع پادشاهی عمان روابط خود را با همه کشورهای از جمله امریکا ، اتحادیه اروپا و حتی روسیه و چین حفظ کرده است. موقعیت استراتژیک عمان در دریای عمان و هم چنین خلیح فارس ، بسیار برجسته و مهم است .

با توجه به این موقعیت ، مسقط تلاش کرده تا از هر گونه جنجال آفرینی  و بحران سازی منطقه‌ ای و سیاسی پرهیز کند . هرچند برخی از کشور ها در گذشته تلاش کردند تا به پادشاهی عمان آسیب هایی وارد کنند ، اما این کشور توانسته است موقعیت خود را حفظ و نقش کاملا مستقلانه‌ ای ، به دور از ورود به بحران های منطقه ای و جهانی ، ایفا کند .

این امر به ویژه در مورد جمهوری اسلامی ایران نمود یافته و مسقط در این حوزه کاملا شفاف و هوشمندانه عمل کرده است . چنانچه عمان از کشور های مهم عضو شورای همکاری خلیج فارس بوده که با جمهوری اسلامی ایران رابطه مستحکمی داشته و دارد .

————-    سیاست و اقتصاد عمان    ————-