واریز اسناد و تسویه حساب (بخش 4)

واریز. اسناد و. تسویه حساب SETTLEMENT

واریز اسناد .و تسویه حساب : همان گونه که .قبلاً اشاره شد. فروشنده پس از حمل کالا. و یا تحویل آن به .حمل کننده , اسناد .مربوطه را به بانک ابلاغ کننده برای معامله اسناد و دیافت .وجه آن ارائه می دهد بانک مذکور پس. از بررسی. دقیق اسناد و مطابقت. آن ها با شرایط اعتبار. در صورتی که آن ها را مطابق. با شرایط .اعتبار تشخیص دهد.

در صورت دیداری. بودن اسناد نسبت به پرداخت وجه آن ها. به ذینفع اقدام نموده .و سپس نسبت به پوشش. خود به طریق. توافق شد .با کارگزار , مبادرت .می کند و در ضمن اسناد را برای بانک گشاینده اعتبار ارسال دارد تا. نسبت به ترخیص کالا اقدام نماید.

چنانچه هنگام بررسی اسناد بانک گشاینده اعتبار , مغایرتی با شرایط اعتبار در آن ها یافت موظف است بر اساس مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی در ظرف مدت معقولی که بیش از هفت روز کاری از زمان دریافت اسناد نخواهد بود این اختلاف یا مغایرت را به بانک معامله کننده اسناد اطلاع دهد .

در حالتی که بانک معامله کننده اسناد پس از دریافت اسناد از فروشنده و بررسی .و مطابقت آن ها مغایرت هایی با شرایط مندرج در اعتبار در آن ها بیاید، حسب مورد ممکن است طبق یکی از طرق زیر عمل نماید

1. بانک معامله کننده می تواند اسناد را به ذینفع عودت دهد تا او اسناد را مطابق .شرایط اعتبار اصلاح نموده و دوباره در .محدوده سررسید اعتبار و تطابق زمانی لازم با زمان حمل، به بانک ارائه نماید.
2. اسناد را به طور وصولی برای بانک گشاینده اعتبار ارسال دارد. در مواردی که مغایرت های اسناد به قدری است که امکان اصلاح آن ها وجود ندارد با توافق فروشنده , بانک معامله کننده اسناد را به طور وصولی برای بانک گشاینده اعتبار ارسال می دارد.
3. در صورت توافق. با ذینفع , طی تلکس یا. نامه ای موارد مغایرت را به. بانک گشاینده. اطلاع .داد. و از او اجازه معامله , قبولی. یا پرداخت اسناد. را می خواهد.
4. بانک .معامله کننده ( ابلاغ کننده ) ممکن. است درخواست تعهد. بدون قید و شرط INDEMNITY از ذینفع یا بانکدار نماید .تا به پشتوانه آن پرداخت. قبولی یا معامله اسناد انجام گیرد.
   بدان معنی. که از طرف ذینفع یا. بانکدار او کتبا. تعهدی. داد. می شود .مبنی بر این که در .مقابل پرداختی. که انجام می گیرد, در صورتی که. بانک گشاینده. اعتبار از پرداخت وجه .اسناد ( اسنادی که علی رغم .داشتن مغایرت با شرایط اعتبار .معامله. شده. است. ) خودداری. ورزد , وجه. دریافت. شد توسط ذ.ینفع .به بانک ابلاغ .کننده ( معامله کننده ) مسترد .خواهد گردید.
5. بانک معامله کننده اسناد , بر اساس تجارب عملی , پرداخت را تحت تضمین UVDER RESERVE انجام می دهد, یعنی این که بانک گشاینده اعتبار از قبول اسناد و پرداخت وجه آن ها خودداری نمود بانک معامله. کننده این حق را برای .خود محفوظ داشته است که درخواست استرداد وجه آن ها را از ذینفع نماید و ذینفع نیز متعهد است که وجه .را استرداد. دارد.
   این روش معمولاً .در صورتی به. کار. گرفته .می شود که. ذینفع , مشتری .بانک معامله یا پرداخت .کننده اسناد بود و .یا از نظر وجهه و. شهرت .تجاری. در وضعیت خوب و قابل .اعتمادی باشد.

بنابراین .مشاهده می شود. که .پرداخت بر .اساس UVDER RESERVE , INDEMNITY یا پرداخت بر مبنای. کاملا دارای دو مفهوم .متفاوت و جداگانه ای است. در صورتی که در زبان فارسی هر .دوی آن ها تحت .تضمین ترجمه .شد. است.

مغایرت های معمولی اسناد

همان طور که قبلاً. اشاره شد در .واریز اسناد و تسویه. حساب مغایرت هایی .وجود دارد به این ترتیب.که بانک ها هنگام .کنترل اسناد. ارائه شده. جهت واریز , معمولاً با مغایرت های زیادی. روبرو می شوند که. برای نمونه. بعضی از مغایرت های. متعارف به شرح زیر درج گردد:

1. سررسید اعتبار .منقضی شد. است
2. کالا دیر حمل. شد. است
3. اسناد حمل مدتی پس از .دوره مقرره .در اعتبار .به بانک. ارائه شد. است
4. بارنامه ارائه. شد .تمیز CLEAN .نیست ( دارای CLAUSE می باشد )
5. مقداری از کالا .حمل .نشد. است. ( SHORT SHIPMENT )
6. مبلغ مندرج .در سیاهه تجارتی .بیش از مبلغ .اعتبار است
7. مبلغ مندرج در بیمه نامه. کمتر از مبلغ تعیین .شد در.. اعتبار به عنوان .مبلغ بیمه. نامه است
8. شرح کالا در سیاهه. تجارتی. با شرح کالا .در اعتبار .مغایر است
9. علامت حمل و شماره. سفارش. و یا اعتبار .در اسناد ذکر نشد. است
10. کالا .روی عرشه SHIPPED ON DECK حمل شده. است
11. بارنامه , بیمه نامه .و یا برات ارائه شده. آن طور که در اعتبار. ذکر شده ظهرنویسی. نشد است
12. بعضی از اسناد تجاری تقاضا شده. در اعتبار ارائه نشد. است
13. بیمه نامه مربوطه .مطابق با بیمه .درخواستی در اعتبار .نمی باشد
14. وزن کالا در اسناد .با یکدیگر مغایرت .دارد
15. مبلغ ارزی تعیین شده. در اعتبار با مبلغ ارزی. اعتبار مغایرت دارد
16. مبلغ ارزی تعیین شده .در بیمه نامه به .مبلغ ارزی اعتبار. مغایرت دارد
17. بارنامه ارائه شده .مطابق بارنامه .درخواستی .در اعتبار نمی باشد
18. اسناد ارائه شده .فاقد امضاها. و یا تائیدیه های .درخواستی در اعتبار. است
19. برات عهده شخص. دیگری. از شخص. تعیین شده .در اعتبار. کشیده .شد است
20. خطرات تعیین شده .در بیمه نامه. با خطرات .خواسته شد در اعتبار مغایرت. دارد
21. کلمه FREIGHT PAID یا FREIGHT PREPAID روی بارنامه ( در صورتی که اعتبار. با شرایط. گشایش شد. است ) قید نشده. است
22. مبلغ سیاهه. تجارتی با مبلغ برات .ارائه .شد. مغایر است
23. در روی .بارنامه کلمه SHIPPED ON BOARD قید نشده است. ( درصورتیکه .بارنامه دریایی خواسته. شد. باشد )
24. کالا از مبدا حملی. غیر از مبدا تعیین. شد در اعتبار .حمل .شد و یا .مقصد کالا .غیر از مقصد تعیین .شد در اعتبار .می باشد
25. اسناد ارائه. شد. با یکدیگر مغایرت. دارد

انواع واریز اسناد و تسویه حساب TYPES OF SETTLEMENT

واریز اسناد و تسویه حساب به یکی از چهار صورت زیر قابل انجام است:

1. اعتبار در مقابل پرداخت قابل استفاده باشد. ( THE L/C IS AVAILABLE AGAINST PAYMENT )
2. اعتبار در مقابل قبولی قابل استفاده باشد. ( THE L/C IS AVAILABLE AGAINST ACCEPTANCE )
3. اعتبار در مقابل پرداخت مدت دار (مؤخر ) قابل استفاده باشد. ( THE L/C IS AVAILABLE AGAINST DEFERRED PAYMENT )
4. اعتبار در مقابل معامله اسناد قابل استفاده باشد. ( THE L/C IS AVAILABLE AGAINST NEGOTIATION )

1- در حالتی که اعتبار در مقابل پرداخت در بانک ابلاغ کننده یا تائید کننده قابل استفاده باشد

فروشنده اسناد را .به این بانک .ارائه داده و .تصفیه و یا واریز هنگامی .که بانک ابلاغ کننده پرداخت را به .ذینفع انجام می دهد. قطعی و کامل می گردد .مگر آن که در زمان پرداخت به مغایرت های. اسناد. اشاره شده و. پرداخت تحت تضمین .انجام شده. باشد.

بر اساس مقررات متحدالشکل. اعتبارات اسنادی. اتاق بازرگانی بین المللی. در کلیه اعتبارات باید. یک بانک ( بانک کارگزار ) جهت. پرداخت ( بانک پرداخت کننده ) یا قبولی نویسی .بروات ( بانک قبول کننده ) یا معامله. اسناد ( بانک معامله کننده ) مشخص شود. مگر این که اعتبار , اجازه معامله. اسناد توسط هر. بانکی ( بانک معامله کننده ) را بدهد.

هنگامی که گفته می شود. پرداخت قطعی و کامل است. منظور آن است که بانک. پرداخت کننده در صورتی .که پرداخت مورد قبول بانک. گشاینده نباشد. دیگر حق بازگشت یا رجوع به ذینفع. جهت استرداد وجه. پرداخت شده را ندارد. که به آن در اصطلاح. می گویند.

تعریف رجوع یا بازگشت یا RIGHT OF RECOURSE

حق رجوع یا بازگشت .حقی است که بر اساس. آن به بانک صریحاً. اجازه داده می شود تا. اصل و بهره وام را از .قرض گیرنده دریافت دارد. و یا در اعتبار اسنادی. اصل و فرع وجه اسناد پرداخت .شد را از ذینفع .بازپس گیرد .

هنگامی که اعتبار قابل استفاده در مقابل پرداخت به صورت دیداری می باشد. پرداخت ممکن است به یکی از دو صورت زیر انجام پذیرد:

1.  مقابل ارائه برات دیداری عهده بانک پرداخت کننده به همراه اسناد حمل مورد نظر
2. در مقابل اسناد بدون ضمیمه شدن برات

 بعضی از اعتبارات ممکن است پرداخت وجه اسناد یا برات مربوطه محدود به ارائه اسناد به بانک گشاینده اعتبار باشد. در چنین صورتی. اسناد. به وسیله بانک .واسطه یا ابلاغ کننده تنها. بر مبنای «وصولی» می تواند .مورد بررسی قرار گرفته .و معامله شود.

لذا یک چنین اعتباراتی .خاصیت و مزیت اعتبار اسنادی .را برای ذینفع آن از بین. می برد چون همان. طور که. گفته. شد اعتبار .در محل بانک ابلاغ کننده .در کشور فروشنده قابل پرداخت. نخواهد بود.

2- در حالتی که اعتبار در مقابل قبولی قابل استفاده باشد

در این مورد بدین طریق عمل می شود که :

1. فروشنده. اسناد را طبق شرایط .اعتبار به همراه براتی .که به عهده بانک ابلاغ کننده .در مدت. معلومی .کشیده .است. به بانک ارسال. می دارد ( AT SPECIFIED ) این برات .معمولاً .مدت دار است.
2. بانک مزبور ( ابلاغ کننده ) پس از بررسی. اسناد و مطابقت آن ها با شرایط اعتبارات .برات را. پذیرفته .( قبولی .نوشته ) و آن را به  .فروشنده عودت .می دهد.
3. در صورتی که این بانک .غیر از بانک گشایش .کننده اعتبار باشد اسناد .را برای بانک گشاینده .اعتبار ارسال نموده و .مراتب قبولی خود را .اعلام می نماید و در سررسید به طریق .مورد توافق وجه اعتبار .پوشش .داده .شد. و به. فروشنده پرداخت .می گردد.

با قبول برات بانک .تعهد خود را به پرداخت .در سررسید صریحاً بیان می دارد .و فروشنده معمولاً می تواند. پس از آن برات .پذیرفته .شده است. را نزد بانکدار خودش. و یا در بازار پولی محلی تنزیل .نموده وجه آن را .دریافت دارد.

بنابراین به طور .خلاصه می توان گفت .در حالتی که اعتبار در مقابل. قبولی قابل استفاده است. پس از اعلام قبولی , بانک ابلاغ. کننده. نمی تواند علی رغم تعهدش .عمل نموده .و وجه تعهد شده. یا پرداخت .شده را از. فروشنده .پس بگیرد و به اصطلاح. حق رجوع یا RECOURSE به فروشنده را ندارد.

چون قبولی برات از طرف بانک ابلاغ کننده بدون حق بازگشت یا رجوع به ذینفع می باشد در واقع هنگامی که این بانک برات را قبول کرد مانند این است که اعتبار را تائید نموده و متعهد به پرداخت است.

لذا در این موارد .چنانچه بانک ابلاغ کننده. اعتبار وضعیت اعتباری .بانک گشایش کننده اعتبار .را به هر دلیلی. به اندازه کافی مستحکم. تشخیص ندهد .از قبول چنین شرطی در اعتبار .مبنی بر این که برات. عهده او ( بانک ابلاغ . کننده ) کشیده .شود خودداری .می نماید.

بر اساس مقررات متحد .الشکل اعتبارات .اسنادی اتاق بازرگانی .بین المللی بانک در .صورتی می تواند اقدام .به قبولی اسناد تحت. یک اعتبار نماید .که مشخصاً در .اعتبار برای این کار انتخاب. شده باشد.

3- اعتبار در مقابل پرداخت مدت دار قابل استفاده باشد. ( L/C IS AVAILABLE AGAINST NEGOTIATION )

اعتبار مدت دار .( یا پرداخت موخر ) بدان. مفهوم است که بانک .گشایش .کننده اعتبار در شرایط. اعتبار تعهد نموده است. که وجه اسناد را در. فاصله زمانی .معین شده ای ( مثالاً. ۹۰, ۱۸۰ .یا ۳۶۰ روز ) از تاریخ. ارائه اسناد به بانک , طبق .شرایط .اعتبار بپردازد.

تفاوت اینگونه اعتبارات با اعتبارات قبولی آن است که براتی به همراه اسناد ارائه نمی گردد و لذا تنها بانک پرداخت کننده اعتبار ( بانک ابلاغ کننده ) می تواند نسبت به پرداخت اقدام نماید.

در این حالت امکان تنزیل اسناد در بازار پولی برای ذینفع وجود ندارد زیرا براتی به عنوان سند مالی به همراه اسناد نمی باشد و ذینفع باید تا سررسید پرداخت جهت دریافت وجه اسناد تامل نماید.

البته این امکان وجود دارد که ذینفع صرفاً از طریق واگذاری عواید اعتبار به بانک پرداخت کننده و یا احتمالاً بانک دیگری نسبت به دریافت وجوه اعتبار قبل از موعد پس از کسر هزینه تنزیل اقدام نماید.

در اینگونه اعتبارات هنگامی که بانک ابلاغ کننده ( معامله کننده اسناد ) پس از دریافت اسناد اعتبار آن ها را با شرایط اعتبار مورد مطابقت و کنترل قرارداده و مطابقتشان را با شرایط اعتبار تصدیق نمود, به فروشنده اعلام می کند که وجه اسناد اعتبار در روز سررسید به او پرداخت خواهد گردید.

4- در حالتی که اعتبار در مقابل معامله اسناد قابل استفاده باشد ( L/C IS AVAILABLE AGAINST NEGOTIATION )

در این حالت به ترتیب زیر عمل می شود:

• فروشنده اسناد. را مطابق شرایط اعتبار. به بانکی که می توان .در آن اسناد را معامله. کرد, به همراه براتی .که عده خریدار یا هر متعهد .دیگری. کشید .باشد ارسال. می دارد. این برات ممکن .است دیداری یا .مدت دار باشد.
• پس از بررسی اسناد .توسط بانک و اطمینان از. این که مطابق شرایط اعتبار .ارائه شده است. بانک می تواند اسناد. را معامله نماید. معامله اسناد. به وسیله بانک گشایش کنند. و یا تائید کننده اعتبار. بدون حق بازگشت و یا رجوع به ذینفع بوده .ولی معامله به وسیله بانک ابلاغ کننده .یا هر بانک دیگری. با حق بازگشت یا رجوع به ذینفع است.
• بانک معامله کنند در صورتی. که غیر از بانک باز کننده اعتبار باشد. پس از معامله اسناد آن ها. را به همراه برات برای بانک. گشایش کننده اعتبار ارسال. و وجه اسناد را به طریق توافق شده. دریافت می دارد.

طبق مقررات متحد الشکل. اعتبارات اسنادی بانک .در صورتی مجاز به معامله. اسناد تحت یک اعتبار خواهد بود. که یا به طور مشخص .برای این کار در اعتبار .معین .شده باشد. و .یا اعتبار به طور آزاد .به وسیله هر بانکی. قابل معامله باشد.

در حالتی که اعتبار در مقابل معامله اسناد قابل استفاده باشد , برات ممکن است به یکی از صور زیر صادر شود

1. بر ات دیداری عهده بانک گشایش کننده اعتبار
2. بر.ات دیداری عهده بانک دیگر
3. برا ت دیداری عهده متقاضی (خریدار)
4. برا.ت مدت دار عهده بانک گشاینده اعتبار
5. بر ا.ت مدت دار عهده بانک دیگر
6. بر.ا ت مدت دار عهده خریدار (متقاضی)

موقعیت ذینفع را از نقطه نظر حق بازگشت و یا عدم بازگشت به او نسبت به مبالغی که تحت اعتبار دریافت داشته است به شرح زیر می توان خلاصه نمود

در صورتی که برات. قبولی نویسی .شد. نزد. شخص ثالثی. تنزیل شد.ه .باشد .حق رجوع به کشنده برات وجود خواهد. داشت. ( مگر آن که عبارت بدون حق. بازگشت بر روی برات ذکر شد  .باشد ) اما چون قبولی. توسط یک بانک انجام شد ه .است. احتمال آن که ذینفع برای .بازپرداخت .وجه فرا. خوانده. شود. بسیار. اندک است.

چون بانک قبول کننده باید از بازپرداخت وجه ناتوان باشد. تا شخص ثالثی که برات را تنزیل نموده است. برای دریافت وجه خود در سررسید به ذینفع .که در واقع کشنده. برات می باشد رجوع نماید. و در عمل احتمال بروز چنین حالتی کم است.

مقالات مرتبط

واریز اسناد و تسویه حساب (بخش ۴)